Λέξεις που γίνανε σκέψεις

 

Ένας τόμος  με 65 συνεντεύξεις ανθρώπων του βιβλίου κυρίως, αλλά όχι μόνο, μα  γενικότερα δημιουργών, όπως και άλλων που κινούνται στον χώρο της πολιτικής.

Συγγραφέας του βιβλίου αυτού μια γυναίκα -η Γιούλη Τσακάλου.

Είναι εκείνη που συναντήθηκε με τα 65 αυτά πρόσωπα και έχοντας ήδη προσεγγίσει το έργα του καθενός και της καθεμιάς, ξεκίνησε μαζί τους μια συνομιλία. Άλλοτε προφορική που την κατέγραφε σε ένα μαγνητόφωνο, άλλοτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας.

Με τις 65 αυτές συνεντεύξεις -που πρέπει να πούμε πως αποτελούν μια επιλογή από πολύ περισσότερες- η Γιούλη Τσακάλου δημιούργησε αυτό το βιβλίο και μέσω των Εκδόσεων Πνοή, το έστειλε στα βιβλιοπωλεία.

Αυτό είναι το γεγονός για το οποίο έχουμε σήμερα εδώ έρθει να το συζητήσουμε.

Βιβλίο σαφώς ιδιαίτερο -προσωπικά δεν γνωρίζω κάτι παρόμοιο να έχει κυκλοφορήσει στη χώρα μας. Και λέγοντας κάτι παρόμοιο δεν εννοώ άλλο βιβλίο με συνεντεύξεις γιατί σαφώς υπάρχουν και άλλα, αλλά  ο χαρακτηρισμό ‘παρόμοιο’ αναφέρεται στο πλήθος των συνεντεύξεων και στην ποικιλία των συνεντευξιαζόμενων.

Αλλά ας πλησιάσουμε την έκδοση πλέον μεθοδικά. Και ας προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τα δυο βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το κάθε βιβλίο.

Το συγγραφέα του και το τι προσφέρει η ύπαρξη του έργου.

Το επίσημο βιογραφικό της Γιούλης Τσακάλου αναφέρει τα παρακάτω:

Γιούλη Τσακάλου γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, στην πατρίδα του Καβάφη, του ποιητή της καρδιάς της. Φοίτησε στο Αβερώφειο Λύκειο Αλεξανδρείας και στη Νομική Σχολή Αθηνών. Επί σειρά ετών εργαζόταν ως στέλεχος της ναυτιλιακής εταιρείας «LIBERTY MANAGEMENT S.A.». Διατηρεί από το 2011 μία από τις παλαιότερες βιβλιοφιλικές ομάδες στο Facebook, με το όνομα «ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ», με αρκετά μεγάλο έργο στον χώρο του βιβλίου. Της έχουν παραχωρήσει συνέντευξη πάρα πολλοί συγγραφείς που έχουν αφήσει το στίγμα τους στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Αρθρογραφεί στις εφημερίδες «Ελεύθερος Τύπος», «Athens Voice», καθώς και στα διαδικτυακά περιοδικά για το βιβλίο και τον πολιτισμό, «Διάστιχο» και «Fractal».

Όπως όλα τα επίσημα βιογραφικά περιγράφει το πρόσωπα στο οποίο αναφέρεται, αλλά παράλληλα -και στην ουσία- το κρατά σε μια απόσταση από εκείνον που θα το διαβάσει.

Ναι, η Γιούλη Τσακάλου είναι από την Αίγυπτο, σπούδασε Νομικά, εργάστηκε σε ναυτιλιακή εταιρεία, το 2011 δημιούργησε μια βιβλιοφιλική ομάδα στο Facebook.

Αλλά από το σημείο αυτό και μετά ξεκινά η γέννηση του ανθρώπου που υπογράφει αυτό το βιβλίο.

Η εποχή μας με σαφήνεια έχει απόλυτα διαχωριστεί από τις προηγούμενες εποχές. Το στοιχεία που την έχει διαφοροποιήσει είναι το διαδίκτυο.  Τα Κοινωνικά Μέσα Μαζικής Δικτύωσης έχουν επιφέρει μια μεγάλη ανατροπή στον τρόπο που όλοι μας ενημερωνόμαστε… Αλλά και δημιουργούμε.

Σε μια προηγούμενη -όχι και τόσο μακρινή εποχή- αν μια γυναίκα, που εργαζότανε τα πρωινά σε μια ναυτιλιακή εταιρεία και τα απογεύματα διάβαζε μετά μανίας λογοτεχνικά βιβλία και σύχναζε στις παρουσιάσεις τους σε διάφορα βιβλιοπωλεία, ήθελε κάπου να καταθέσει τις δικές της αναγνωστικές εμπειρίες και παράλληλα να τις μοιραστεί μαζί με άλλους απλούς αναγνώστες, θα έπρεπε να κατάφερνε να της δώσουνε μια στήλη σε κάποιο έντυπο. Και επειδή θα ήταν άγνωστη, το πιθανότερο το έντυπο αυτό να ήταν κάποιο βραχύβιο ή με λίγους συνδρομητές περιοδικό.

Μα στην εποχή μας, ο καθένας μπορεί να ελέγξει και να διαχειριστεί τον τρόπο που ο ίδιος θέλει να χρησιμοποιήσει για να επικοινωνεί με τους άλλους.

Ναι, ο καθένας, αλλά αυτό δε σημαίνει πως όλοι μπορούμε τελικά να πετύχουμε τον στόχο μας και να αποκτήσουμε πολλούς ‘ακολούθους’.

Η Γιούλη Τσακάλου το πέτυχε. Και απέδειξε πως ακόμα και μια γυναίκα που εργαζότανε σε ναυτιλιακή εταιρεία μπορεί να αναδειχθεί σε ηγετική φυσιογνωμία στο χώρο της διάδοσης της λογοτεχνίας.

Πώς το πέτυχε αυτό;

Με μια εντελώς δική της δυναμική έκφραση.

Λοιπόν, θα είμαι ειλικρινής -τον πρώτο καιρό ο επίσημος χώρος της λογοτεχνίας δεν έδωσε και τόση σημασία σε αυτή τη νεοφερμένη.

Οι άνθρωποι αυτής της Τέχνης είναι συνήθως διστακτικοί στο να ανοιχτούν, διστάζουν να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν το νέο που διαθέτει κάτι το εκρηκτικό στον τρόπο παρουσίας του. Αισθάνονται ασφαλείς με το σοβαρό και το ήδη αναγνωρισμένο. Το διαφορετικό πριν το ψάξουν το χαρακτηρίζουν σοβαροφανές.

Μα η Γιούλη Τσακάλου  κατάφερε να ξεπεράσει αυτόν τον χαρακτηρισμό. Με πείσμα και πάθος, με σωστές κινήσεις, έστηνε το προφίλ της. Και -αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό- καθώς το έστηνε και το γνώριζε* το τελειοποιούσε.

Οπότε κάποια στιγμή από στέλεχος της ναυτιλίας βρέθηκε να είναι άτυπο στέλεχος στο χώρο των εκδόσεων και της δημοσιογραφίας.

Και χωρίς να αλλοιώσει τον τρόπο της δικής της προσωπικής έκφρασης, έγινε μια persona αναφοράς για αναγνώστες, εκδότες, συγγραφείς.

Η Γιούλη Τσακάλου είχε σωστά, έξυπνα και κυρίως με ήθος χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες της σύγχρονής εποχής μας.

Οπότε ήταν λογικό από ενδιάμεσο πρόσωπο -συντονίστρια λεσχών και διαχειρίστρια ενός blog - να μετατραπεί σε δημιουργό ενός βιβλίου με συνεντεύξεις.

Τί είδους δημιουργός όμως είναι εκείνος που στέκεται απέναντι από μια προσωπικότητα και συζητά μαζί της;

Οπότε φτάνουμε και στο δεύτερο βασικό στοιχείο αυτού του βιβλίου.

Ο κάθε συγγραφέας ή πολιτικός μιλά -κυρίως με το έργο του, αλλά πολύ συχνά μιλά και με άλλους ανθρώπους. Ιδιωτικά ή δημόσια. Με όσα λέει -συνειδητά ή μη- σκιαγραφεί τον ίδιο του τον εαυτό. Στην ουσία κάνει μια αυτοπροσωπογραφία.

Μα όσο κι αν κάτι τέτοιο έχει και τη δική του αξία, ΄παραμένει πάντα μια κατάθεση ελεγχόμενη από το ‘εγώ’ εκείνου που αφηγείται.

Σε μια συνέντευξη όμως το ‘εγώ’ του συνεντευξιαζόμενου παρασύρεται από τις ερωτήσεις, παρασύρεται στην ουσία από την προσωπικότητα του συνομιλητή του και αφήνεται να περιδιαβάσει σε μονοπάτια που από μόνος του δεν θα τα είχε επιλέξει. Αλλά που τελικά κι αυτά φωτίζουν τον ίδιο και το έργο του.

Να ποιος πρέπει να είναι ο στόχος εκείνου που κάθεται απέναντι σε έναν καλλιτέχνη ή πολιτικό  και συζητά μαζί του. Σας θυμίζει τη σχέση ψυχαναλυτή και ψυχαναλυόμενου;  Μα είναι παρόμοια.

Και η Γιούλη Τσακάλου με το βιβλίο της αυτό φανερώνει πως ξέρει πολύ καλά να ψυχαναλύει τον άνθρωπο που έχει επιλέξει να στέκεται απέναντί της.

Οπότε το βασικό στοιχείο αυτού του βιβλίου είναι πως μας προσφέρει μια ανοιχτή βεντάλια με τις σκέψεις, τις απόψεις, τα όνειρα  προσωπικοτήτων της Τέχνης πρωτίστως, μα και της Πολιτικής.  Με μια άλλη διατύπωση: καταφέρνει να μας τους δείξει μέσα στο κοινωνικό / πολιτικό  περιβάλλον στο οποίο ζούνε και δημιουργούν.

Μα το κοινωνικό /πολιτικό περιβάλλον στην ουσία διαμορφώνεται όχι μόνο από καλλιτέχνες, αλλά -ίσως και κυρίως- από πολιτικούς. Οπότε και η Γιούλη Τσακάλου πολύ εύστοχα θέλησε και με κάποιους από αυτούς να συζητήσει και τις συνεντεύξεις τους να τις τοποθετήσει δίπλα στις άλλες.

Παράλληλα -το διαδίκτυο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα- το όρια του κόσμου μας έχουν διευρυνθεί. Κι αν από πάντα οι σκέψεις και τα έργα ανθρώπων από άλλες χώρες παρεμβαίναν στις δικές μας σκέψεις, τώρα πλέον η εγγύτητα των επαφών είναι άμεση.

Ο έλληνας αναγνώστης στην ουσία διαμορφώνει απόψεις σχεδόν με την ίδια ένταση τόσο από το έργο ενός έλληνα συγγραφέα, όσο και από το έργο ενός ξένου.

Η Γιούλη Τσακάλου ανάμεσα στα 65 πρόσωπα με τα οποία συζήτησε, γνώρισε και αρκετούς ξένους συγγραφείς.

Τώρα το πως έχει καταφέρει να βρει τον τρόπο να εμβαθύνει στο έργο και τη ζωή τόσων ανθρώπων, αυτό είναι κάτι που ομολογώ δεν μπορώ να το γνωρίζω. Μπορώ όμως να το θαυμάζω. Άλλωστε έχω προσωπική πείρα. Συνέντευξη μου -στην ουσία συνέντευξη δική μου και της  Κώστιας- περιλαμβάνεται σε αυτήν την έκδοση.

Έχουμε , λοιπόν, στην ουσία ένα βιβλίο ντοκουμέντο. Πολύτιμο βοήθημα για τους ιστορικούς  του μέλλοντος.

Μα έχουμε και το παράδειγμα ενός ανθρώπου που είναι αυτοδημιούργητος. Και που με το πάθος, το ήθος και την εξυπνάδα του αποδεικνύει πως όσο κι αν πολλά έχουν αλλάξει, κάποια παραμένουν αναλλοίωτα -ο γνήσια ικανός αναγνωρίζεται.

 

(1238 λέξεις)

Ελεύθερος Τύπος, 28/5/2024