«Ο ερωτισμός είναι η μέχρι θανάτου επιδοκιμασία της ζωής»

«Ο ερωτισμός είναι η μέχρι θανάτου επιδοκιμασία της ζωής» Georges Bataille

«Ερωτική Αγωγή»
Μια συνομιλία με το Μάνο Κοντολέων και όπου μας οδηγήσει
Tου Βασίλη Πάνου
Η παρουσίαση του βιβλίου του Μάνου Κοντολέων «Ερωτική Αγωγή», πραγματοποιήθηκε στο Caf e Art souita . Ένας χώρος που πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα βήμα καλλιτεχνικής έκφρασης για πολλούς δημιουργούς της πόλης, εναλλακτικής διασκέδασης και όχι μόνο, αλλά και ο ίδιος ο χώρος εκπέμπει ένα παριζιάνικο ερωτισμό της εποχής των μποέμ.
Η «Ερωτική Αγωγή» είναι ένα βιβλίο διαφορετικό και συνάμα προκλητικό με την έννοια ότι έδωσε αφορμή να αναπτυχθεί ένας διάλογος με το συγγραφέα για ένα θέμα όπως είναι ο ερωτισμός και η σεξουαλικότητα όπου η ελληνική λογοτεχνία μέχρι σήμερα το έχει πλησιάσει εξ απαλών ονύχων. Ο λίγος και περιορισμένος χρόνος δεν μας επέτρεψε να «ξεκοκαλίσουμε» όσο θέλαμε τον συγγραφέα και το κάνουμε τώρα με ερωτήσεις – γδυσίματος καθώς όπως πιστεύει ο Μάνος Κοντολέων, ο συγγραφέας τελικά με κάθε βιβλίο κάθε φορά εκδίδεται.
Μια «βίζιτα» με τον Μάνο Κοντολέων και όπου μας οδηγήσει.

Ας ξεκινήσουμε από του ήρωες του βιβλίου και συγκεκριμένα από τους κεντρικούς ήρωες που καθ΄ όλη την διάρκεια του 20 ου αιώνα η πορεία τους είναι εντελώς απολιτική, με την έννοια ότι δε συμμετέχουν σε ό,τι χαρακτηρίζεται στη πολιτική «στρατευμένο». Ωστόσο η στάση των κεντρικών ηρώων με τα γεγονότα και τη ζωή θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κανείς επαναστατική ;
Κοντολέων : Όσο αφορά την μη πολιτικοποιημένη ζωή του Χρήστου, μα και του Άρη, πιστεύω πως οι περισσότεροι άνθρωποι, οι καθημερινοί άνθρωποι αυτό ακριβώς είναι – μη πολιτικοποιημένοι. Πέρα δε από αυτά και μιας το μυθιστόρημα αναφέρεται στην άνοδο και την πτώση των αστών, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή η πτωτική πορεία στηρίχτηκε κυρίως στην άποψη ότι πολιτική πράξη είναι μόνο όποια έχει να κάνει μόνο με τα πολιτικά και κυρίως κομματικά γεγονότα. Μα είναι λάθος-πολιτική εξασκώ και με τον τρόπο που αναθρέφω τα παιδιά μου και με το πώς μιλώ στους φίλους μου, το πώς συμπεριφέρομαι με τους συναδέλφους μου ή όταν οδηγώ και βέβαια με τον τρόπο που εκφράζω την σεξουαλικότητά μου. Αλλά οι δυο συγκεκριμένοι ήρωές μου ίσως με τη στάση που κρατούν - αυτήν την υποστήριξη του καθαρού έρωτα - τελικά θα έλεγα ότι εκφράζουν μια πολιτική θέση με σαφέστατα επαναστατικά στοιχεία.
Το «Ερωτική Αγωγή» έχει στοιχεία που θα μπορούσε κανείς να τα συνδέσει με την μπίτ λογοτεχνία της Αμερικής και ιδιαίτερα με τους τρεις κυριότερους εκπροσώπους όπως είναι ο Γκίνσμεργκ-Κέρουακ-Μπάροουζ. Μυθιστορήματα που εκδόθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του 80. Λίγο καθυστερημένα δεν εμφανίζεται αυτό το λογοτεχνικό είδος στην Ελλάδα ;
Κοντολέων : Προσωπικά δεν βλέπω το συγκεκριμένο μυθιστόρημα μου να έχει στοιχεία της αμερικάνικης μπιτ λογοτεχνίας. Μπορεί να εκφράζει μια επαναστατική ανάγνωση της κοινωνικής και ερωτικής συμπεριφοράς των αστών, αλλά το επαναστατικό στοιχείο στην «Ερωτική Αγωγή» δεν έχει να κάνει τόσο με την κριτική προς τον συμβιβασμένο αστό, αλλά προς τον μη ερωτικό. Αν, λοιπόν, θα έπρεπε να εντάξω το έργο μου σε ένα λογοτεχνικό κίνημα, αυτό θα ήταν της λεγόμενης ερωτικής λογοτεχνίας. Είδος που επίσης στην Ελλάδα δεν έχει βρει χώρο να υπάρξει, με την εξαίρεση του «Μεγάλου Ανατολικού» του Εμπειρίκου.
Κάποτε η μεγάλη Μάρλεν Ντίτριχ είχε πει ότι: «Στην Αμερική το σεξ είναι εμμονή. Στην Ευρώπη είναι μέρος της ζωής». Η Ελλάδα τελικά που ανήκει ;
Κοντολέων : Η Ελλάδα είναι μια ιδιόμορφη ευρωπαϊκή χώρα. Με πολλές καταβολές από την Ανατολή και με έντονη διάθεση να μιμείται τον αμερικάνικο τρόπο ζωής. Κάθε μέρα που περνά, πολύ φοβάμαι πως κάνει τους σημερινούς έλληνες να ξεχνάνε περισσότερο την ανατολική συμπεριφορά και τείνουν προς τις εμμονές των αμερικάνων… Άρα…
Αν τελικά ισχύει το πρώτο τότε διαφαίνεται και σε σας μια εμμονή που έχει σχέση με ό,τι: Το κυρίαρχο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα και τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα είναι ο ερωτισμός και η σεξουαλικότητα ;
Κοντολέων : Όχι! Δεν είναι ακριβώς αυτό. Το κυρίαρχο ή ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ελλάδα είναι η καταναλωτική συμπεριφορά. Θέλουμε να καταναλώνουμε τα πάντα, ακόμα και τα συναισθήματα, ακόμα και τον έρωτα…
Πόσο φοβάστε ότι ο κυρίαρχος πλέον καπιταλισμός θ΄ αρχίσει να αποκαθαρίζει απ΄ όλες τις μορφές τέχνης και ιδιαίτερα από τη λογοτεχνία τα στοιχεία που τα χαρακτηρίζει «βρώμικα» για να προωθήσει στη συνέχεια «αγνές» και «αμόλυντες» αξίες της ελληνικής οικογένειας ;
Κοντολέων : Ο καπιταλισμός δεν φοβάται το περιθώριο που τον αμφισβητεί. Θάλεγα ότι σχεδόν προκαλεί να εμφανίζονται τέτοιες τάσεις, μιας κι έτσι μπορεί να ισχυρίζεται ότι λειτουργεί δημοκρατικά. Σε πολλές ακραίες περιπτώσεις ίσως να δείχνει τα δόντια του, αλλά και τότε όχι γιατί τυχόν θέλει να υπερασπιστεί ηθικές αξίες, αλλά για να μπορεί να ξεγελά και να μην γίνονται αντιληπτά τα τερτίπια του με την εκπόρνευση που προτείνουν οι μέθοδοι προώθησης και κατανάλωσης των προϊόντων του.
Οι ήρωες της «Ερωτικής Αγωγής» οδηγούνται στο τέλος σε ένα είδος αδιέξοδου ;
Ναι. Είναι το ίδιο αδιέξοδο που έχει οδηγηθεί ο κάθε πολίτης που έζησε μέσα στον 20 ο αιώνα, πίστεψε στις μεγάλες ιδεολογικές ανατροπές του, στα επαναστατικά πολιτικά και καλλιτεχνικά κινήματα του. Ο κάθε πολίτης που πάνω σε μια τέτοια στάση ζωής στήριξε το έργο του και που στη συνέχεια είδε πως οι αντίπαλες δυνάμεις τελικά κέρδισαν…
Τα όποια αδιέξοδα της κοινωνίας συνδέονται σήμερα με την πορνογραφία, δηλαδή με τη σεξουαλικότητα που έχει βγεί στο σφυρί και κρέμεται με μανταλάκια στα περίπτερα στις ειδικές σελίδες των εφημερίδων και περιοδικών και στο διαδίκτυο ;
Ασφαλώς και συνδέονται. Αφού την πλέον ελεύθερη και επαναστατική έκφραση του ανθρώπου–την ερωτική συμπεριφορά – κάποιοι έχουν καταφέρει να την μετατρέψουν σε τυποποιημένο και χυδαίο προϊόν και στη συνέχεια να της έχουν δώσει τα στοιχεία μιας εικονικής πραγματικότητας…
Κατά τον Bataille ο ερωτισμός είναι : Η μέχρι θανάτου επιδοκιμασία της ζωής τα αδιέξοδα των ηρώων σας έχουν σχέση με τον χαρακτηρισμό του Bataille ;
Απόλυτη…
Η μέχρι θανάτου επιδοκιμασία της ζωής όπως στη περίπτωση του Χριστού και άλλων που έχουν γίνει σημεία αντιλεγόμενα στη ιστορική συνείδηση της ανθρωπότητας μπορεί να ΄ναι η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος ;
Κοντολέων : Όταν έως θανάτου υποστηρίζει κάποιος της επιδοκιμασία της ζωής, τότε αυτός ο κάποιος είναι ένα γνήσια ερωτικό άτομο. Και το γνήσια ερωτικό άτομο είναι ένας επαναστάτης.
Γι αυτό και πολύ συχνά τους ερωτικούς ανθρώπους τα κοινωνικά κατεστημένα θέλησαν να τους ευνουχίσουν, να τους εξολοθρέψουν. Να τους δυσφημίσουν.
Τελικά ο φλογερός έρωτας που ελλοχεύει ; Ανάμεσα στα σκέλια, δηλαδή στο κάτω κεφάλι ή στο πνεύμα-ψυχή στο επάνω κεφάλι ;
Κοντολέων : Ένα το σώμα μας και μια ψυχή μας.
Η λογοτεχνία μπορεί να απελευθερώσει τη σεξουαλικότητα του ανθρώπου ;
Κοντολέων: Η λογοτεχνία απελευθερώνει γενικώς και συγκεκριμένως. Το ζήτημα είναι για ποια λογοτεχνία μιλάμε και για ποιον αναγνώστη.
Ποιο θα είναι το επόμενο βιβλίο σας ;
Κοντολέων : Κυκλοφορεί σε ένα μήνα περίπου. Ο τίτλος του «Μια ιστορία του Φιοντόρ». Θέμα του ο σύγχρονος οικονομικός μετανάστης, η υπεράσπιση της ταυτότητας του καθένας μας και το πώς όλα αυτά μπορεί να συνδεθούν με τη καθημερινή ζωή και τη διαχρονική Τέχνη… Θα ενταχθεί σε σειρά λογοτεχνίας για παιδιά και νέους.
Κινείστε συνεχώς ανάμεσα στη συγγραφή έργων για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Είναι τόσο εύκολη ιστορία να κινείσαι ανάμεσα σ΄ αυτά τα διαφορετικά λογοτεχνικά είδη παραλλήλως ;
Κοντολέων : Όλα νομίζω ότι έχουν να κάνουν με τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτόν σου δίπλα στους άλλους. Και ομολογώ ότι δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αυτή η συγγραφική δυνατότητα που έχω παρουσιάσει ξαφνιάζει. Εγώ άλλοτε θέλω να επικοινωνώ με τις νέες γενιές, ίσως γιατί δεν έχω αποδεχτεί ότι ανήκω οριστικά στην ομάδα των ενηλίκων κι άλλοτε πάλι θέλω να συνομιλώ με άτομα παρόμοιας της δικής μου ηλικίας γιατί θέλω να λαμβάνω μέρος στα κέντρα προβληματισμού και αποφάσεων. Και τελικά ας μην ξεχνάμε πως η λογοτεχνία, η πεζογραφία πιο σωστά, είναι μία. Οι αναγνώστες της είναι εκείνοι που παρουσιάζουν διαφορές, άλλοτε ηλικιακές, άλλοτε μορφωτικές, άλλοτε αισθητικές κλπ.