12.3.16

Λεία Βιτάλη - «Νύχτα στην Εθνική» (Μια παράσταση στο θέατρο Μεταξουργείο, σε σκηνοθεσία της ίδιας της συγγραφέως)

Οι πολιτικές (και όχι μόνο οικονομικές) συνθήκες που έχουν επικρατήσει σε όλο τον κόσμο, μα και στην Ευρώπη και ασφαλώς και πρωτίστως στη χώρα μας, έχουν με τη σειρά τους παρέμβει στη θεματολογία τόσο των μυθιστορημάτων όσο και των θεατρικών έργων.
Οι συγγραφείς που αποφασίζουνε να περιγράψουν τις διαπροσωπικές σχέσεις ατόμων που ζούνε μέσα στις νέες αυτές συνθήκες, συνειδητά ή μη φωτίζουν το έρεβος που επικρατεί στην καθημερινότητα και ματαιώνει την ουσιαστική επικοινωνία.
Ζητήματα όπως αυτά της βίας, του ρατσισμού, της οικονομικής ανέχειας, της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο γίνονται οι βάσεις που πάνω τους αρθρώνεται ο μυθιστορηματικός ή ο θεατρικός λόγος.
Η Λεία Βιτάλη είναι μια από τις πλέον δραστήριες συγγραφείς θεατρικών έργων, μα και μυθιστορημάτων.
Θα έλεγα δε πως η παρουσία της στα θεατρικά δρώμενα των ημερών μας απλώνεται πέρα από την συγγραφή και τη σκηνοθεσία. Αναζητά τρόπους να βρεθούνε κάτω από τα φώτα μιας παράστασης όλο και περισσότερα ελληνικά έργα γραμμένα από σύγχρονους συγγραφείς.
Χαρακτηρίζω τη Λεία Βιτάλη ως μια πολιτικοποιημένη περσόνα του θεάτρου και της λογοτεχνίας μας –χαρακτηρισμός που βέβαια αφορά την υφή των έργων της.
Και που το τελευταίο της θεατρικό κείμενο –έτσι όπως το είδα στη σκηνή του θεάτρου ‘Μεταξουργείο’- με πείθει πως σωστά της έχω αποδώσει αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Το «Νύχτα στην Εθνική» είναι έργο που περιγράφει τη βία του σήμερα. Πιο σωστά αναζητά πέρα από την περιγραφή της, τα αίτια που τη δημιουργούν.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του προγράμματος:
«Μια ταβέρνα στην Εθνική Οδό. Η Αντρίκα, μια σκληροτράχηλη ταβερνιάρισσα -πρώην μετανάστρια στη Γερμανία-, ο Ζάχος, ο γιος της που δεν μπορεί να είναι «κορέκτ», και η Ρούντη, η ξένη, που ήρθε ματωμένη διεκδικώντας νέα ζωή σε μια μη πατρίδα, μπλέκονται σ’ ένα παιχνίδι ακραίας βίας προσπαθώντας να επιβιώσουν, ενώ αυτό που επιζητούν με πάθος είναι ν’ αγαπηθούν. Ποιος θα προλάβει πρώτος να σηκώσει το όπλο του; Ο βιαστής, το θύμα ή ο ηθικός αυτουργός; Μπορεί το μίσος να μετατραπεί ποτέ σε αγάπη ανάμεσα σε ανθρώπους που η σημερινή παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα φέρνει αντιμέτωπους;»
Μέσα από αυτήν τη σύντομη περιγραφή θεωρώ πως εκφράζεται η ουσιαστική στάση της Βιτάλη απέναντι στα όσα καθημερινά είτε παρακολουθούμε είτε βιώνουμε.
Αιτία όλων η βία. Η βία που γεννά βία.
Και μόνη απάντηση η κατανόηση.
Ο θύτης είναι και θύμα.
Ο ρατσιστής είναι εκείνος που φοβάται τον εαυτό του περισσότερο από τον άλλον.
Και η ευθύνη; Δεν υπάρχει ευθύνη για τις πράξεις μας;
Η Λεία Βιτάλη επέλεξε να αναπτύξει τη θέση της φέρνοντας πάνω στη σκηνή τρία και μόνο πρόσωπα. Τρία θύματα βίαιων καταστάσεων. Το καθένα από αυτά την ώρα που λαχταρά να αγαπηθεί ή να βοηθηθεί από τα άλλα, την ίδια ώρα και τα πολεμά, τα βιάζει, τα σκοτώνει. Αλλά παράλληλα οδηγεί τον εαυτό του και στην αυτοκάθαρση, στην αυτοτιμωρία.
Εκείνοι που δεν δικαιούνται κατανόησης, γιατί πράττουν χωρίς το πάθος μιας αγάπης που στερηθήκανε, υπάρχουν εκτός σκηνής. Ακούμε για αυτούς και είμαστε βέβαιοι για τις ύπουλες σκέψεις και τις ένοχες προθέσεις τους. Η ευθύνη του σκότους δική τους.
Δεν θα τους δούμε, όμως. Όπως και στην αληθινή ζωή δεν βλέπουμε τους πραγματικούς θύτες. Μόνο για τα θύματα ακούμε.
Θύματα ίσως κι εμείς να είμαστε που κτυπάμε άλλα θύματα, που ξεχνάμε να στρέψουμε την οργή μας στους βιαστές της καθημερινότητάς μας, στους δολοφόνους των ονείρων μας.
Δεν είμαι κριτικός θεάτρου. Μα δεν μπορώ να μην καταγράψω την ικανοποίησή μου από την παράσταση του έργου στο θέατρο «Μεταξουργείο».
Λεία Βιτάλη
Λεία Βιτάλη
Η Λεία Βιτάλη έγραψε το έργο και το σκηνοθέτησε με γνώση των κρυφών στοιχείων που έπρεπε να φωτιστούνε.
Και δίδαξε στους τρεις ηθοποιούς της τα κρυμμένα μυστικά των ρόλων που έπρεπε να ερμηνεύσουν.
Ξεφυλλίζοντας το θεατρικό κείμενο, σχημάτισα την εντύπωση πως η Αντρίκα, ο Ζάχος και η Ρούντη είναι περισσότερο τύποι ανθρώπων και λιγότερο χαρακτήρες ξεχωριστοί.
Η συγγραφέας Βιτάλη έτσι αποφάσισε. Και σωστά. Γιατί ο σύγχρονος θεατρικός συγγραφέας δεν είναι μυθιστοριογράφος που όλα εκείνος τα ελέγχει και τα υλοποιεί.
Οι ηθοποιοί (κάτω από τη σκηνοθετική γραμμή) είναι εκείνοι που θα δώσουν σάρκα και οσμή στους τύπους και θα τους μετατρέψουν, για όση ώρα διαρκεί η παράσταση, σε χαρακτήρες. Πρόσωπα με όνομα και ξεκάθαρα χαρακτηριστικά στο σώμα και στο πρόσωπο.
Κι έτσι εγώ, ως θεατής πλέον, ταύτισα την Αντρίκα με τη σπασμένη επιβολή της Μαίρης Νάνου, τον Ζάχο με τον στερημένο από αγάπη φασισμό του Βασίλη Μπατσακούτσα και τελικά πήρα μαζί μου αυτήν την ασθμαίνουσα αγωνία της πρόσφυγα / οικονομικής μετανάστριας Ρούντη, έτσι όπως συγκλονιστικά την σκιαγράφησε η Ντομένικα Ρέγκου.
Μια ουσιαστική θεατρική εμπειρία.

No comments: