2.12.18

Το αγόρι που διάβαζε στις κότες παραμύθια


Σοφία Μαντουβάλου
«Το αγόρι που διάβαζε στις κότες παραμύθια»
Εικονογράφηση:  Κέλλυ Ματαθία Κόβο
Εκδόσεις Πατάκη



Είμαι από τους συγγραφείς εκείνους που ξεκίνησαν (1979) την συγγραφική τους παρουσία με τρία βιβλία της λογοτεχνίας για παιδιά, που και  τα τρία είχαν έντονο το στίγμα μιας πολιτικοποιημένης ματιάς.
Από τότε μέχρι και σήμερα εξακολουθώ να θεωρώ πως στοιχεία πολιτικοποίησης αξίζει να υπάρχουν μέσα ακόμα και στην πιο απλή ιστορία που αφορά και απευθύνεται σε μικρής ηλικίας αναγνώστες.
Η πολιτικοποίηση  (που τόσοι πολλοί και πολύ συχνά φοβούνται να την δούνε να εκφράζεται στα κείμενα της Π. Λ.) είναι ένα απολύτως υγιές συστατικό του τρόπου που αναμένομε από τη λογοτεχνία να διαμορφώσει την προσωπικότητα των ανήλικων αναγνωστών. Γιατί  κάθε τι που αναφέρεται στη συμπεριφορά  του ατόμου, εδράζεται σε κοινωνικών διαστάσεων  απόψεις –ο σεβασμός της ιδιαιτερότητας του άλλου, η αναγνώριση της ισότητας των φύλων, το δικαίωμα στην παιδεία, το δικαίωμα στην υγεία ή στην εργασία κλπ. Με όλα  αυτά, έτσι κι αλλιώς,  το κάθε ανήλικο άτομο έρχεται σε επαφή μέσα από την καθημερινότητα του –οικογενειακή, σχολική, ΜΜΕ κ.α.
Άρα την ολοκληρωμένη και υπεύθυνη διάπλαση χαρακτήρων που αναμένουμε να μας προσφέρουν οι ιστορίες για παιδιά θα πρέπει να δεχτούμε πως την σφραγίζει ποιοτικά η πολιτικοποιημένη αφήγηση .
Όμως στην νεοελληνική κοινωνία, η πολιτικοποιημένη σκέψη έχει ταυτιστεί με την κομματική άποψη και γι αυτό ολοένα και περισσότερο βλέπουμε να γράφονται βιβλία που αν και αναπτύσσουν κοινωνικά ζητήματα (πχ. Ενδοσχολική βία,  ταξικές σχέσεις, μεταναστευτικές  απόψεις, σεξιστικά περιστατικά κλπ) στην ουσία όχι μόνο δεν τα φωτίζουν σωστά, αλλά με επιδερμική διάθεση  τα μετατρέπουν  σε διαπροσωπικές καταστάσεις που αρκεί μια απλή συγνώμη  για να εξομαλυνθούν.
Ασφαλώς όμως και υπάρχουν συγγραφείς που  στηρίζουν τις σκέψεις τους και ολοκληρώνουν τα έργα τους πάνω σε μια στέρεη  αντιστοίχηση πράξεων και ιδεών –γιατί εν τέλει αυτό ακριβώς είναι η πολιτικοποίηση: να γνωρίζεις το γιατί κάτι το πράττεις και το υποστηρίζεις.
Στα πλαίσια αυτό του σύντομου σημειώματος –παρουσίαση ενός συγκεκριμένου βιβλίου, δεν έχει νόημα η εξαντλητική αναφορά σε συγγραφείς που τους χαρακτηρίζει μια πολιτικοποιημένη σκέψη. Αλλά για μια τεκμηρίωση των όσων πιο πάνω έχω αναφέρει, ας σημειώσω μερικά ονόματα ώστε να φανεί το εύρος  αυτού που χαρακτηρίζω ως πολιτικοποιημένη λογοτεχνία για παιδιά: Άλκη Ζέη, Λότη Πέτροβιτς, Ελένη Πριοβόλου, Σοφία Μαντουβάλου, Βασίλης Παπαθεοδώρου,  Μαρία Παπαγιάννη, Ελένη Κατσαμά, Άννα Κοντολέων, κ.α.
Σκέψεις όλα αυτά που τις προξένησε η ανάγνωση του βιβλίου «Το αγόρι που διάβαζε στις κότες παραμύθια» της Σοφίας Μαντουβάλου.
Η Μαντουβάλου είναι μια από τις πλέον εκρηκτικές παρουσίες στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά. Βασικό χαρακτηριστικό των έργων της το χιούμορ. Με τη δική του βοήθεια ανατέμνει την καθημερινότητα και στη συνέχεια προστρέχει στη φαντασία για να στήσει τους δικούς της μικρόκοσμους.
Χιούμορ και φαντασία αν συνυπάρξουν για να οδηγήσουν σε μια ανατροπή συμβάσεων και να τροφοδοτήσουν αμφισβητήσεις κατεστημένων αντιλήψεων, μπορούν να  μας προσφέρουν κείμενα γνήσια πολιτικοποιημένα.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο βιβλίο αυτό. Από τη μια ο τίτλος του και από την άλλη η αφιέρωση –στη Μαλάλα Γιουσαφζάι.
Η Μαντουβάλου αποφάσισε να γράψει ένα παραμύθι για το δικαίωμα στη γνώση κάθε ατόμου που γεννήθηκε με τα φυλετικά χαρακτηριστικά του θηλυκού γένους. Αλλά ακριβώς γιατί γνωρίζει να προσεγγίζει με κυκλική υπευθυνότητα το θέμα της, την ίδια ώρα που αναφέρεται στην καταπίεση  των θηλυκών σε  σεξιστικές καταστάσεις, την ίδια ώρα και μέσα στις ίδιες καταστάσεις παρουσιάζει και την γελοιοποίηση του σεξιστή.
Μέσα στο κοτέτσι υπάρχει η κότα,  αλλά υπάρχει και ο κόκορας.
Η ανεξαρτητοποίηση της μιας επιφέρει τον εξευτελισμό του άλλου. Και τελικά η ιδανική συνύπαρξη είναι αυτή που χαρακτηρίζεται από την ισότητα.
Η Μαντουβάλου είναι ευφάνταστη συγγραφέας. Η ιστορία της στηρίζεται σε ένα αφηγηματικό εύρημα που παρακολουθεί αδιάλειπτα την εξιστόρηση της  ζωής μέσα στο κοτέτσι. Θα ήταν άσκοπο, αν όχι και άδικο, να επιχειρήσω να περιγράψω το εύρημα αυτό. Θα αδικούσα την όλη σύνθεση.
Αυτό που μπορώ και πρέπει να πω είναι πως δίπλα στη σωστή πολιτικοποιημένη στάση, έχουμε και μια μοντέρνα αφήγηση.
Η εικονογράφηση της Κέλλυ Ματαθία Κόμο υποστηρίζει τη φρεσκάδα του κειμένου, ενώ όλη η έκδοση χαρακτηρίζεται από μια ολοκληρωμένη αισθητική πρόταση.

 Πρώτη ανάρτηση: https://www.literature.gr/chioymor-me-apopsi-grafei-o-manos-kontoleon-to-agori-poy-diavaze-stis-kotes-paramythia-sofia-mantoyvaloy/

No comments: