Η Ελένη Πριοβόλου για "Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε

 

Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε.

Οι λέξεις

Οι ιστορίες

Έρωτας

Αδερφή

Μητέρα

Πατέρας

Πουλί τριανταφυλλί

Παιδιά

Οι άνθρωποι

Σε μια περίοδο δυστοπίας έρχεται ένα βιβλίο ευτοπίας για να ισορροπήσει τα μέσα μας.

Απρόσμενο βιβλίο. Έτσι κι αλλιώς ο Μάνος Κοντολέων κάθε φορά μας εκπλήσσει επειδή τολμάει να δοκιμάσει διάφορες φόρμες. Το ανά χείρας ανάγνωσμα διαβάζεται από όλες τις αναγνωστικές ηλικίες. Θέτει ζητήματα πολιτικά και κοινωνικά με τρόπο συμβολικό. Μιλάει με τη γλώσσα των παλιών παραμυθάδων για να αναπαραστήσει το σήμερα.

Ένα νησί αλλοτριώνεται σταδιακά από τον νέο τρόπο ζωής που κάνει εμπορεύσιμο τον λαϊκό του πολιτισμό και το εθιμικό του δίκαιο.

Ο άρχοντας και η αρχόντισσα του νησιού το βλέπουν και αναρωτιούνται που πάει το κακό. Στα γηρατειά τους πια και χωρίς διάδοχο βρίσκονται στη φάση του απολογισμού.

«Οι τόποι πεθαίνουν όταν δεν τους γνοιάζονται οι άνθρωποι». Αναρωτιούνται επίσης που παν οι παλιές ιστορίες; Γιατί κανένας δεν γεννάει νέες; Αν όποιος γερνά ξεχνά να λέει τις λέξεις που αγαπάνε, τότε ποιος θα τις διδάξει στους νεότερους; Λέξεις που αγαπάνε,…. Γνοιάζονται…. Φροντίζουν….

Πάνω στα εναγώνια ερωτήματα ο άρχοντας σκαρφίζεται ένα παιχνίδι για να φέρει πίσω τις λέξεις που αγαπάνε…

Μαζί με τις λέξεις- που φτάνουν σε ιστορίες μέσα σε έξι φακέλους- παρακολουθούμε και την προοδευτική αλλαγή-πολιτική και κοινωνική-μέχρι την κατάκτηση αυτού που θεωρείται ουτοπία. Την πολιτική ωρίμανση του ατόμου ώστε να επικρατήσει στην κοινωνία ο συνεργατικός βίος.

«Ο ηγεμόνας δεν θα είμαι εγώ….. Ένας μόνο – Όχι πιά! Όλοι εσείς!.... Οι άλλοι… ‘Όλοι μαζί… Όλοι σας….

Ανακουφίστηκε η ψυχή μου μέσα σε τούτον τον χαμό που συντελείται γύρω μας.¨

Ρόδων Πολιτεία - Ελένη Πριοβόλου

8 Νοεμβρίου στις 7:08 μ.μ.  · 

Sara Mesa "Ένας έρωτας"

 

Sara Mesa

«Ένας έρωτας»

Μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου

Εκδόσεις Ίκαρος

 

                          

Η Sara Mesa γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1976 και σε μικρή ηλικία μετακόμισε με την οικογένειά της στη Σεβίλλη, όπου και κατοικεί μέχρι σήμερα. Έχει σπουδάσει δημοσιογραφία και ισπανική φιλολογία.

Αρχικά αφοσιώθηκε στην ποίηση όπου και διακρίθηκε. Αλλά είναι τα αφηγηματικά έργα που την καθιέρωσαν ως μια από τις πλέον ιδιαίτερες συγγραφικές φωνές τόσο στις ισπανόφωνες χώρες, όσο και διεθνώς.

Στη χώρα μας είναι γνωστή από το 2019 με την κυκλοφορία του μυθιστορήματος της «Πίσω από τους θάμνους» (μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου, Εκδόσεις Ίκαρος)

Αυτή τη χρονιά η γνωριμία με το έργο της επαυξάνεται καθώς έχουμε στα χέρια μας το «Ένας Έρωτας»

Αυτό που δείχνει να χαρακτηρίζει τη συγγραφική ματιά της Mesa είναι μια εξονυχιστική, θα έλεγα, ανάλυση των ψυχολογικών αντιδράσεων του ατόμου όταν από τη μια βρίσκεται δίπλα σε ένα άλλο άτομο, αλλά και όταν κυκλοφορεί μέσα σε ένα μικρό κοινωνικό περιβάλλον.

Στο «Πίσω από τους θάμνους» αυτό που είχε ξαφνιάσει ήταν μια ασυνήθιστη καταγραφή  των σχέσεων που αναπτύχθηκαν ανάμεσα σε ένα ηλικιωμένο άνδρα και μια έφηβη- απρόσμενες εξελίξεις και στερεοτυπικές αντιδράσεις.

Στο «Ένας έρωτας» έχουμε την  αναζήτηση μιας άλλης προοπτικής σε ότι μπορεί να σημαίνει η έλξη που φέρνει κοντά μια γυναίκα με ένα άντρα.

Η Νατ -το κεντρικό πρόσωπο του έργου-  καθώς πλησιάζει στην αρχή του τέλους μιας βιολογικής νεότητας αναζητά να ξεφύγει από την ακινησία ενός προκαθορισμένου ημερήσιου προγράμματος, προξενεί ένα μικρό συμβάν που την εκθέτει και πηγαίνει σε μια μικρή αγροτική περιοχή, όπου θα προσπαθήσει να ξεκινήσει μια νέα καριέρα μεταφράστριας, ζώντας σε ένα νοικιασμένο, κακοσυντηρημένο σπίτι.

Από τον άξεστο ιδιοκτήτη έως τους λιγοστούς κατοίκους του χωριού θα συναντήσει μια στάση μη αποδοχής της, ακόμα και εκμετάλλευσής της.

Αλλά η ίδια αντιδρά παθητικά, χωρίς μεν να δειλιάζει, αλλά και χωρίς να διεκδικεί. Αναζητά την απομόνωση και μέσα στη μετάφραση προσπαθεί να διακρίνει την πολλαπλότητα των συναισθημάτων που κρύβουν οι λέξεις και οι φράσεις.

Ο μόνος που θα θελήσει να την πλησιάσει θα είναι ένας ιδιόμορφος καλλιτέχνης, αλλά ανάμεσά τους θα υπάρχει πάντα μια ασάφεια -δεν είναι σεξουαλική η έλξη που τους φέρνει κοντά, δεν είναι μήτε ταύτιση ιδεολογική.  

Ίσως από την πλευρά εκείνου να υπάρχει η διάθεση μιας χειραγώγησης, αλλά η Νατ δεν είναι αποφασισμένη να εκχωρήσει την συνεχώς αυτοαμφισβητούμενη αυτοεκτίμηση της στον όποιον άλλον.

Στην ουσία η Νατ αναζητά τη δική της ταυτότητα -ταυτότητα φύλου όσο και ταυτότητα κοινωνική.

Στη ζωή της θα εισβάλει ο επίσης μοναχικός Αντρέας -με ασαφές παρελθόν και κλεισμένο από τον ίδιο παρόν- ο οποίος θα της κάνει την ασυνήθιστη πρόταση να τον αφήσει να χρησιμοποιήσει για μια και μόνο φορά το σώμα της για να εκτονώσει τη σεξουαλική μοναξιά του.

Η πρόταση γίνεται όπως κάποιος άλλος θα ζητούσε λίγο καφέ για να ξυπνήσει ή μια ασπιρίνη για να του περάσει ο πονοκέφαλος.

Η Νατ αρνείται στην αρχή, αλλά αμέσως μετά και σταδιακά αφήνεται να την παρασύρει μια απροσδιόριστη έλξη προς τον άνδρα… Στην ουσία προς το αρσενικό που με τρόπο ξεκάθαρο της απευθύνθηκε επειδή η ίδια ήταν θηλυκό.

Ανάμεσα στην μονοτονία της ζωή στην πόλη και την αδράνεια της ζωής μιας κλειστής κοινωνίας, δυο άνθρωποι αποφασίζουν να ‘συνομιλήσουν’ με μόνη γλώσσα αυτή που τους προσφέρουν τα σώματά τους.

Αλλά η κάθε σχέση εντάσσεται σε ένα  λίγο ή πολύ συγκεκριμένο περιβάλλον και ασφαλώς η μικρή κοινωνία μιας αγροτικής περιοχής θα αντιδράσει.

Όμως οι αντιδράσεις δεν θα έρθουν μοναχά από τους άλλους. Θα κυριεύσουν και το ένα μέλος της σχέσης -εκείνον- που ίσως γιατί ποτέ δεν είχε κερδίσει τη γνώση μιας άλλης συμπεριφοράς, ίσως γιατί ως  αρσενικός δεν ήταν αυτός που συγκέντρωνε τις επιθέσεις του περίγυρου, θα ζητήσει να σταματήσει ότι ο ίδιος είχε ξεκινήσει.

Η Νατ δεν είναι έτοιμη να εγκαταλείψει αυτήν την ταυτότητα στην οποία είχε καταφύγει. Εξαναγκάζεται όμως και εν τέλει θα αποφασίσει να φύγει από το μικρό μέρος, μάλλον για κάποιο άλλο λίγο ή πολύ παρόμοια μικρό, μα προτού φύγει… Πλέον γνωρίζει… Πως - Τα συναισθηματικά κειμήλια δεν αξίζουν την αιωνιότητα.

Ιδιόμορφο, ιδιαίτερο, σίγουρα ασυνήθιστο μυθιστόρημα. Με ανατροπές σε δεδομένες παραδοχές, βαθιές τομές που αιμορραγούν πάνω σε συναισθήματα που άλλοτε παρηγορούν κι άλλοτε απελπίζουν.

Με φράσεις συχνά μη αναμενόμενες, με χαρακτήρες που αποφεύγουν τον άπλετο φωτισμό, με ελάχιστα στοιχεία που θα κατέγραφαν κάτι το επαναστατικό, η Mesa ισχυρίζεται πως ο έρωτας  δεν είναι μονοδιάστατος* πως συχνότατε ρέπει προς κάτι το μοναχικό.

Και μας πείθει.

 

 

(Πρώτη δημοσίευση Βιβλιοδρόμιο Νέων, 7/11/2020)

 

Ο Μάνος Κοντολέων γράφει για την ολοκλήρωση της άτυπης τριλογίας του «Έφηβοι μέσα στην Πολιτεία»

 

Αισθάνομαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος που μέσα σε αυτή την πολλαπλά δύσκολη χρονιά (2020) ολοκληρώθηκε η έκδοση της άτυπης τριλογίας μου «Έφηβοι μέσα στην Πολιτεία» (Ο Φωκίων δεν ήταν ελάφι – Οι Δίδυμοι Ήλιοι της Ποντικούπολης – Το Νησί με τις Λέξεις που Αγαπάνε).

Τρία βιβλία για μεγάλα παιδιά και εφήβους που κατά κάποιον τρόπο «κυκλώνουν» σε λογοτεχνικές αφηγήσεις τους βασικούς άξονες μιας συνειδητοποιημένης κοινωνικοποίησης των αυριανών πολιτών.

Ελευθερία – Ισότητα – Δημοκρατία

Στην ουσία οι τρεις αυτές βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Δυτικής Σκέψης αποτελούσαν από την πρώτη μου εμφάνιση στη λογοτεχνία κεντρικούς άξονες κάθε έργου μου – τόσο αυτών για παιδιά και νέους όσο και των μυθιστορημάτων μου για ενήλικους αναγνώστες.

Τα δυο πρώτα μου βιβλία, που κυκλοφόρησαν το 1979, πάνω στις έννοιες της Ελευθερίας και της Ισότητας στηρίχτηκαν και είναι αυτά που θέλησα 40 χρόνια μετά να τα ξαναγράψω φωτισμένα με τη συσσωρευμένη συγγραφική, μα και κοινωνικοπολιτική εμπειρία μου.

Το συμβολικό παραμύθι Ο Φωκίων δεν ήταν ελάφι (2019) φωτίζει το δικαίωμα κάθε ατόμου σε μια ελεύθερη έκφραση. Η φαντασιακή σύνθεση Οι Δίδυμοι Ήλιοι της Ποντικούπολης (2020) υποστηρίζει την αξία των ίσων δικαιωμάτων. Και τώρα –τέλος πλέον του 2020– το σπονδυλωτό μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού Το Νησί με τις Λέξεις που Αγαπάνε έρχεται να ολοκληρώσει το τρίπτυχο μιας κοινωνιολογικής ενημέρωσης, προβάλλοντας τις βασικές δομές που πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα γνήσιο δημοκρατικό πολίτευμα. Σημείωσα την ικανοποίησή μου για την ολοκλήρωση αυτής της άτυπης τριλογίας, «Έφηβοι και Πολιτεία», μέσα σε τούτη τη χρονιά. Κι αυτό γιατί είναι το 2020 που έφερε μια μεγάλη αναταραχή στις κοινωνικές σχέσεις, που κι αυτή με τη σειρά της οδηγεί σε νέες προσβολές της συνοχής των αρχών του Δυτικού Πολιτισμού, έτσι όπως αυτές διαμορφώθηκαν και εκφράστηκαν τα τελευταία 250 περίπου χρόνια. Ο φόβος μιας πανδημίας, η αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας των λαών, τα κύματα προσφύγων που αναζητούν μια νέα πατρίδα, η πέραν κάθε ηθικού ενδοιασμού αποδοχή των κανόνων της Αγοράς, η ανεξέλεγκτη παντοδυναμία των ΜΜΕ, η άναρχη διακίνηση ιδεών και γεγονότων, η καταπιεστική επιβολή της εικόνας πάνω στον λόγο και, βέβαια, πάνω απ’ όλα, ο συνεχόμενος βιασμός του περιβάλλοντος, οδηγούν τα άτομα –και πρωτίστως τις νέες γενιές– σε μια πολιτιστική συρρίκνωση, μια παρερμηνεία της έννοιας της μόρφωσης, σε έναν εγωκεντρικό τελικά τρόπο επιβίωσης μέσα σε έναν κόσμο που δε θα τον διέπουν οι πολιτειακοί νόμοι έτσι όπως θεμελιώθηκαν στην κλασική αρχαιότητα και υποστηρίχτηκαν με πολυδύναμους αγώνες όλους τους αιώνες που μεσολάβησαν από τότε ως σήμερα. Η λογοτεχνία για παιδιά και νέους –ιδίως κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα– έγινε ένας βασικός παράγοντας μιας ευρύτερης ευαισθητοποίησης των νέων σε θέματα κοινωνικής και ατομικής ηθικής.

Οι νέοι κανόνες που έρχονται να εφαρμοστούν σε μια αποστερημένη από ευαισθησίες καθημερινότητα των πολιτών περιορίζουν αυτή την ευαισθητοποίηση σε πρακτικά ως επί το πλείστον ζητήματα. Μα η λογοτεχνία υπάρχει όταν μαζί με την Αισθητική προβάλλει και καλλιεργεί τις Ιδέες. Διαφορετικά από Τέχνη του Λόγου μετατρέπεται σε Μέσον της Παραπληροφόρησης. Δεν είμαι ο μόνος συγγραφέας τόσο εδώ, στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου που αντιδρά.

Η άτυπη τριλογία «Έφηβοι και Πολιτεία» αποτελεί μια έκφραση αυτής της δικής μου συγγραφικής αντίδρασης. Και ευελπιστεί να τύχει της προσοχής και της υποστήριξης όσων, είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, αλλά και απλώς και μόνο ως υπεύθυνοι κοινωνικοποιημένοι ενήλικες, δεν έχουν αποδεχτεί πως οι νέες γενιές από πολίτες θα μετατραπούν σε καταναλωτές και μόνο.     

(https://www.vivliopoleiopataki.gr/blog/post/20285/O-Manos-Kontoleon-grafei-gia-thn-oloklhrosh-ths-atuphs-trilo/?fbclid=IwAR3LCrKsgwNRZBg4RKfGBm-m9Ozl_cAw7bnRUY_az-mmt09hT5IIIkCRHo4)

 

Share to FacebookShare to TwitterShare to LinkedIn

Άνθρωποι που έγιναν κι άνθρωποι που θα γίνουν... ιστορίες - Γιάννης Πάσχος "Μια νυξ δι΄ εν έτος" - Παναγιώτης Περιβολάρης "Ιστορίες μεταναστών"

 

Μου αρέσει να αφήνω τη λογοτεχνία να παίζει μαζί μου -εννοώ να με ξαφνιάζει. 

Μου αρέσει να την βλέπω άλλοτε να με κάνει έρμαιο ονείρων κι άλλοτε να με τραβά σε αναστοχασμούς. Να μου επιβεβαιώνει σκέψεις και απόψεις* να μου αποκαλύπτει νέες.

Και -αυτό κυρίως- να μου κρύβει από τη μια τις πηγές της και από την άλλη με χούφτες από το καθάριο  νερό αυτών των πηγών, να με δροσίζει και να με οδηγεί στην ανακούφιση πως μπορώ ακόμα να δικαιούμαι τη Ζωή.

Συνήθως διαβάζω βιβλία από αυτά που πρόσφατα έχουν κυκλοφορήσει. Μα είναι και φορές που πέφτουν στα χέρια μου κάποια προηγουμένων εποχών που σε κάποιο ράφι ξεχαστήκανε ή και άλλα που έτσι απρόοπτα φτάσανε στο γραφείο μου.

Και τότε -εδώ είναι η χαρά του αναγνώστη/συλλέκτη- τα διερευνώ με διάθεση να δω το πως  οι διαφορετικές χρονιές συγγραφής έχουν παρέμβει στην δημιουργία τους. Πόσο γρήγορα ή αργά το παλαιό θα παλιώσει* πόσο το νέο θα αντέξει προτού να ξεχαστεί.

Σκέψεις όλα αυτά που για μια ακόμα φορά με συντροφεύουν καθώς έχω δίπλα μου δυο συλλογές -η μια διηγημάτων, η άλλη αφηγήσεων

Η μια κάπως παλαιά -του 2009. Είναι τα διηγήματα του Γιάννη Πάσχου " "Μια νυξ δι΄ εν έτος" (Μελάνι). Η άλλη εντελώς πρόσφατη - "Ιστορίες μεταναστών" του Παναγιώτη Περιβολάρη (Πόλις)

Το πρώτο πριν από λίγες μέρες μου το έστειλε ο συγγραφέας του καθώς ξεκινήσαμε να έχουμε μια διαδικτυακή επαφή.  Λίγο πιο πριν είχα διαβάσει και είχαμε συζητήσει μια νέα συλλογή διηγημάτων του. Και καθώς η γνωριμία μας βάθαινε έτσι όπως η λογοτεχνία ξέρει να βαθαίνει τις  γνωριμίες, ανταλλάξαμε και παλαιότερες εργασίες μας.

Ο Πάσχος είναι καθηγητής Ιχθυολογίας και ζει στα Γιάννενα. Σχετικά καθυστερημένα 'μπήκε' στο λογοτεχνικό στίβο, αλλά πολύ γρήγορα έδωσε το προσωπικό του στίγμα. Ποιητής μα και πεζογράφος -μείγμα που εδώ, σε αυτή τη συλλογή προσφέρει μια αληθινή λογοτεχνική μέθεξη.

Ολιγοσέλιδα διηγήματα τα περισσότερα. Και όλα ανθρωποκεντρικά -πρόσωπα του χτες, μα και του πρόσφατου σήμερα. Όλα τους χωνεμένα μέσα στην κοινωνία μας, τύποι γνωστοί... Όχι τύποι -οι τύποι δεν έχουν ψυχή- άνθρωποι γνωστοί,  με κάποιους μιλήσαμε κάποτε, κάποιους απλώς τους προσπεράσαμε,  μερικοί ίσως να είμαστε... εμείς.

Αυτό που καταφέρνει ο Γιάννη Πάσχος είναι από όλους αυτούς (εμάς) να φτιάχνει ιστορίες που δεν περιγράφουν απλώς (αυτό το έχουν κάνει και άλλοι και πολύ συχνά) μα που αναποδογυρίζουν όσα θεωρούνται δεδομένα. Ναι, εδώ είναι που ο ποιητής μπολιάζει τον πεζογράφο. Και έτσι μπορούμε να... ηρεμήσουμε. Την καθημερινότητά μας την έχει ένας  -έστω κι ένας- κατανοήσει και την μετέτρεψε σε Τέχνη. Είμαστε άνθρωποι σημερινοί που έχουμε αξιωθεί την κατανόηση του άλλου και έχουμε γίνει ιστορίες.

Πολύ σημαντικό αυτό -πιστέψτε με! Όταν το ασήμαντο γίνεται λογοτεχνία, παύει να είναι ασήμαντο.

Τυχεροί όλοι εμείς!

Ναι, τυχεροί, την ίδια στιγμή που ολοένα και άλλοι άνθρωποι (θυμηθείτε: όχι τύποι) εισέρχονται στις γειτονιές μας, κατοικούν τις περισσότερες φορές σε σπίτια που είχαμε κάποτε κι εμείς κατοικήσει και που όμως δεν τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα να τους δούμε ως ανθρώπους. Μήτε καν ως τύπους. Με μια λέξη και μόνο τους χαρακτηρίζουμε -μετανάστες.

Και ήρθε ένας μη λογοτέχνης (προς ώρας, θέλω να πιστεύω), ένας δικηγόρος από την Πάτρα που αποφάσισε κάποιους από αυτούς να τους πλησιάσει, να τους ακούσει, να τους αισθανθεί και να καταγράψει τις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις των ζωών τους.

Χρησιμοποίησα τη  λέξη 'αισθανθεί'. Όχι, ασφαλώς, τυχαία. Γιατί ο ΄καταγραφέας΄ αυτών των εξομολογήσεων -ο Παναγιώτης Περιβολάρης- δεν δείχνει πως στάθηκε απέναντί τους με κάποιο κασετόφωνο ή ένα σημειωματάριο και σημείωνε λεγόμενα που είχαν να κάνουν με πικρές, σκληρές, ανθρώπινες αναμνήσεις. όχι! Δεν γνωρίζω το τρόπο που επεξεργάστηκε το αρχικό υλικό του και ούτε στην ουσία με ενδιαφέρει να το μάθω. Αυτό που εγώ κράτησα ήταν... Ναι, ήταν πως διάβασα ιστορίες ανθρώπων.

Και έτσι, έχοντας από τη μια εκείνα τα κείμενα που η ευαισθησία ενός ποιητή/ πεζογράφου τα είχε μετατρέψει σε λογοτεχνικές ιστορίες και από την άλλη την πρώτη ύλη από τις αφηγήσεις ανθρώπων που συνέλλεξε ένας ευαισθητοποιημένος πολίτης, σκέφτηκα πως πολύ σύντομα οφείλουμε από αυτές και άλλες παρόμοιες  καταγραφές να δημιουργήσουμε τις νέες λογοτεχνικές ιστορίες.

Σκέφτηκα, με άλλα λόγια,  πως ίσως ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να συνεχίσουμε να είμαστε εκπρόσωποι του Δυτικού Πολιτισμού είναι ένας και μόνο και σίγουρα δοκιμασμένος από τα χρόνια του Ομήρου. 

Να βλέπουμε τον άλλον -μα και τον εαυτό μας- ως ήρωα μιας αφήγησης λογοτεχνικής.

(πρώτη ανάρτηση:  https://iporta.gr/%ce%ac%ce%bd%ce%b8%cf%81%cf%89%cf%80%ce%bf%ce%b9-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%ad%ce%b3%ce%b9%ce%bd%ce%b1%ce%bd-%ce%ba%ce%b9-%ce%ac%ce%bd%ce%b8%cf%81%cf%89%cf%80%ce%bf%ce%b9-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b8%ce%b1/?fbclid=IwAR2JjtSKSJ-q4SR-Z-CPJn3_sAmK1E0AAmtE-qoDx0MKRFHRSTtCgn8Ks7o )

Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος για ....

 

Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε

ν έκρυψα ποτέ ότι τα κείμενα του Κοντολέων ήταν που με οδήγησαν στον κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας. Εκτιμώ το έργο του απεριόριστα και κάθε του βιβλίο είναι για εμένα γιορτή. Σήμερα βρίσκεται στην πιο ώριμη φάση της καριέρας του και μας χαρίζει βιβλία που πατώντας στέρεα στο παλιό ανοίγουν δρόμους στο νέο. Τέτοιο είναι και «Το νησί με τις λέξεις που αγαπάνε». Διαβάζοντάς το είναι σαν να ακούς να αφηγείται ένας παραδοσιακός αφηγητής, ενώ η τεχνική και η θεματολογία είναι εντελώς σύγχρονη. Το κείμενο αυτό δεν απευθύνεται σε συγκεκριμένη ηλικία αναγνωστικού κοινού. Σαν το καλό παραδοσιακό παραμύθι μπορεί να διαβαστεί απ’ όλους. Στα μικρότερα παιδιά μπορεί να δραματοποιηθεί και οι έξι ιστορίες να φτάνουν κάθε μέρα σε ανάλογο φάκελο. Κείμενο αλληγορικό, γεμάτο συμβολισμούς, θυμίζει «Παραμύθι χωρίς όνομα». Ο Ηγεμόνας κι η Αρχόντισσα συνειδητοποιούν ότι οι κάτοικοι του νησιού τους έχουν ξεχάσει τις παλιές ιστορίες και δεν δημιουργούν νέες. Ο τόπος σαπίζει και οι λέξεις που αγαπάνε έχουν ξεχαστεί. Κάνουν λοιπόν διαγωνισμό και ζητούν από τους νησιώτες να γράψουν ιστορίες με λέξεις που αγαπάνε. Έτσι θα διαλέξουν τον διάδοχό τους. Λαμβάνουν έξι ιστορίες (τις οποίες διαβάζουμε κι εμείς) και καταλήγουν σε μια απόφαση που … γυρίζει σελίδα στην ιστορία και φέρνει νέα ήθη στην εξουσία. Ένα βιβλίο τόσο κλασικό όσο και σύγχρονο, το οποίο κυκλοφορεί στη σειρά Μυθιστορήματα Φαντασίας, φιλοσοφεί πάνω στο ήθος της εξουσίας και στην αξία της συμμετοχής σε αυτήν όλων των πολιτών με οδηγό την αγάπη, σε μια εποχή που κυριαρχεί η ρητορική του μίσους και η εξουσία στηρίζεται στιςψεύτικες πληροφορίες και στο διχαστικό λόγο.

https://www.diptyxo.gr/product-display/3703/nisi-me-tis-lexeis-poy-agapane?fbclid=IwAR1Qil-JV6wRQ0asM3JA_Zaz_y5WjTilnJOsNYnVR21NPSRSukTxHMPo0UY

Β. Ηλιόπουλος

Νίκος Δαββέτας 'Άντρες χωρίς άντρες'

 

Νίκος Δαββέτας

«Άντρες χωρίς άντρες»

 

 Ο Νίκος Δαββέτας συνηθίζει να χρησιμοποιεί ένα ιστορικό γεγονός ή μια ιστορική περίοδο για να στήσει πάνω τους τη μυθιστορηματική πλοκή των έργων του.

Από  το Ολοκαύτωμα (‘Η εβραία νύφη’) και τη σχέση Μπελογιάννη -  Πικάσο (‘Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη’) ως μια βομβιστική επίθεση στο Λονδίνο (‘Ωστικό κύμα’) -μα και σε άλλα έργα του- οι επιλογές του φανερώνουν ένα πεζογράφο που θέλει να φωτίσει την Ιστορία με τις αποχρώσεις μια λογοτεχνικής αναζήτησης.

Δεν στέκεται με παγωμένη αυστηρότητα απέναντι στις έρευνές του. Χωρίς να τις αγνοεί ούτε και να τις παραλλάζει, τις πλάθει με μια συγγραφική αυτονομία μιας και ο τελικός του στόχος είναι αυτός που πρέπει να διαθέτει κάθε πεζογράφος -να πλάθει ζωντανούς ήρωες, άσχετα αν δε θα διαθέτουν οι ίδιοι σάρκα και οστά αλλά θα είναι σε χαρτί πάνω τυπωμένοι.

Για το νέο του μυθιστόρημα –‘Άντρες χωρίς άντρες’- ο ίδιος εξηγεί, στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, πως αφορμή για να ξεκινήσει τη συγγραφή του  υπήρξε μια αβέβαιη αναφορά, σε αποχαρακτηρισμένο έγγραφο της Ασφάλειας  από την περίοδο της δικτατορίας, για ένα έμμισθο πληροφοριοδότη που αποτάχτηκε λόγω  ομοφυλοφιλίας.

Η μικρή αυτή σημείωση σε επίσημο έγγραφο οδήγησε τον Δαββέτα να θελήσει να στήσει την προσωπικότητά αυτού του ανθρώπου. Και βέβαια, η απόφασή του τον έφερε να ερευνήσει πρώτα και μετά να καταγράψει κοντά εβδομήντα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας μας.

Πιστεύω πως η ένταξη του κεντρικού προσώπου σε μια  κοινωνική και πολιτική ομάδα (παρακρατική  και ακραία δεξιά) θα ήταν μονόδρομος για τον Δαββέτα. Και μέσα από τον τρόπο δράσης και σκέψης ατόμων αυτής της κατηγορίας θα γινότανε η ακτινογράφηση της εποχής.  

Μα ένας μυθιστοριογράφος  θα πρέπει να ‘βλέπει΄ πολυεδρικά και να καταγράφει πολυσυλλεκτικά.

Ασφαλώς και ο Δαββέτας το γνώριζε αυτό και αποφάσισε να το υλοποιήσει καταφεύγοντας στον τρόπο δόμησης του έργου.

Το πρόσωπο από το οποίο ξεκίνησε η απόφαση συγγραφής, ο αναγνώστης θα το γνωρίσει όχι κατά τη διάρκεια των χρόνων της δράσης του, αλλά ηλικιωμένο πλέον και ετοιμοθάνατο να εξομολογείται στο γιο του τις σκοτεινές πτυχές της ζωής του, τόσο της πολιτικής, όσο και της οικογενειακής, μα και της σεξουαλικής.

Και στη συνέχεια θα είναι αυτός ο γιος που την εξομολόγηση του πατέρα του θα την αφηγείται στον καλύτερο του φίλο.

Μια αφήγηση μέσα στην αφήγηση – να ποια είναι η δομή του μυθιστορήματος. Αλλά με αυτόν τον τρόπο έχουμε στη ουσία δυο αφηγήσεις -πατέρα και γιου- που η μια άλλοτε συμπληρώνει την άλλη και άλλοτε την αμφισβητεί.

Η πολυσυλλεκτικότητα έτσι επιτυγχάνεται, αλλά και διευρύνεται. Στην ουσία αποδεικνύεται πως η Ιστορία δεν είναι μόνο όσα συνέβησαν αλλά  και εκείνα τα οποία οι επόμενες γενιές κληρονομούν και με τον τρόπο τους αντιδρούν απέναντί τους.

Αληθινά ενδιαφέρουσα μορφή αφήγησης, που όμως στη συγκεκριμένο μυθιστόρημα επαυξάνεται.

Η αφήγηση γίνεται  από το γιο -εκπρόσωπο της νέας γενιάς- προς τον φίλο του, αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε ο δεύτερος να ξεκινήσει και ο ίδιος μια δική τους αναψηλάφηση του πατρικού κληροδοτήματος.

Στην περίπτωσή του αυτό το κληροδότημα προέρχεται από διαφορετική κοινωνική και πολιτική ομάδα- αυτήν της προοδευτικής στάσης και αντίστασης.

Κι έτσι το έργο ολοκληρώνει την εποχή που θέλει να καταγράψει καθώς κυκλώνει από δυο διαφορετικές αφετηρίες τα γεγονότα.

Αλλά πέρα από το παρελθόν, υπάρχει και το παρόν -το έργο μπορεί να ξεκινά πριν από τα μέσα του 20^ου αιώνα, αλλά φτάνει στις μέρες μας και στα σύγχρονα προβλήματα που ταλανίζουν άτομα και χώρα.

Εδώ τον λόγο τον έχουν οι δυο γιοι. Αυτοί είναι και οι δυο άτομα καλλιεργημένα με πνευματικές και καλλιτεχνικές ανησυχίες και δράση. Μα ενώ προέρχονται από διαφορετικές οικογενειακές καταβολές, στην ουσία με τον ίδιο παθητικό τρόπο βιώνουν την πολλαπλή κρίση -γράφοντας για τα έργα των πατεράδων τους , ενώ οι ίδιοι στην ουσία δεν συνεχίζουν την Ιστορία με την όποια μορφή της.

Στο σημείο αυτό ας υπενθυμίσω πως πολύ πρόσφατα έχουμε διαβάσει και άλλα έργα σύγχρονων ελλήνων πεζογράφων που ανασκαλεύουν τις πολύ βαθιές συνδέσεις της σχέσης πατέρα  - γιου. Πρόχειρα υπενθυμίζω τα : ‘Είμαι όσα έχω ξεχάσει’ του Ηλία Μαγκλίνη, ‘Ολομόναχος’ του Νίκου Παναγιωτόπουλου, ‘Αίμα νερό’ του Χάρη Βλαβιανού κ.α.

Ο Νίκος Δαββέτας,  με ένα τρόπο όπου η εγκεφαλική δόμηση συνταιριάζεται με την ενδοσκοπούμενη  αφήγηση, φέρνει στο εκδοτικό προσκήνιο ένα έργο αυτοαναφοράς εκείνου του ατόμου που στο μέσον πλέον του βίου του, ανακαλύπτει πως δεν διαθέτει το κληροδότημα που θα δικαιούτο, άρα και δεν έχει την κληρονομιά που το ίδιο έχει υποχρέωση να κληροδοτήσει στους επιγόνους του.

 Πρώτη ανάρτηση:

 https://bookpress.gr/kritikes/elliniki-pezografia/12443-dabbetas-nikos-patakis-antres-choris-antres-kontoleon

"Χωρίς πρόσωπο" της Κατερίνας Μαλακατέ

 

Κατερίνα Μαλακατέ

«Χωρίς πρόσωπο»

Μεταίχμιο

 

Πάνω σε έναν καβγά με τη μητέρα του, ο 23χρονος Διονύσης αυτοπυροβολείται. Επιζεί, αλλά το μισό του πρόσωπο έχει διαλυθεί. Θα ζήσει στη σκιά, χωρίς μύτη, στόμα, μάγουλα, με μόνη συντροφιά τους γονείς του. Δυσκολεύεται να φάει και να μιλήσει και για αρκετό καιρό ζει μέσα στα σόσιαλ μίντια, κρυμμένος πίσω από την οθόνη του υπολογιστή του. Ώσπου ένα βράδυ τον βρίσκει η ελπίδα, μια γιατρός τού στέλνει υλικό για την εγχείρηση που θα τον σώσει — μεταμόσχευση προσώπου.

Μπορεί όμως το πρόσωπο ενός άλλου να σου δώσει πίσω τα χαμένα χρόνια;

Ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται ζητήματα βιοηθικής, αλλά και τον έρωτα, την οικογένεια, τους μητρικούς και πατρικούς δεσμούς, τις σχέσεις την εποχή του διαδικτύου -αυτό είναι με λίγες λέξεις το θέμα του «Χωρίς πρόσωπο», έτσι όπως παρουσιάζεται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης.

Η Κατερίνα Μαλακατέ γεννήθηκε το 1978 στην Αθήνα και σπούδασε  φαρμακοποιός. Είναι παντρεμένη κι έχει δυο γιους. Από το 2009 διατηρεί το βιβλιοφιλικό ιστολόγιο www.diavazontas.blogspot.gr, ενώ είναι συνιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου - καφέ Booktalks. Έχει ακόμα άλλα τρία προσωπικά βιβλία κυκλοφορήσει ενώ κείμενά της έχουν συμπεριληφθεί σε διάφορες συλλογές διηγημάτων.

Το θέμα αυτό του μυθιστορήματος είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον και νομίζω πως κανείς άλλος έλληνας συγγραφέας δεν έχει ως τα τώρα ασχοληθεί με αυτό.

Από το https://www.yourplasticsurgeon.gr αντιγράφω:

Η αλλομεταμόσχευση προσώπου αποτελεί την πλαστική επέμβαση αποκατάστασης σοβαρά παραμορφωτικών δυσμορφιών ενός λήπτη μεταφέροντας το πρόσωπο από πτωματικό δότη.

Η πρώτη μεταμόσχευση προσώπου πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία το 2005.

Από το 2005 έως το 2016 πραγματοποιήθηκαν παγκοσμίως 37 μεταμοσχεύσεις προσώπου (ποτέ έως τώρα στην Ελλάδα).

Η κύρια διαφορά του προσώπου ως αλλομοσχεύματος σε σύγκριση με άλλα όργανα (π.χ. μεταμόσχευση νεφρού ή καρδιάς) είναι η αυξημένη αντιγονικότητα του και η αυξημένη τάση απόρριψης από το ανοσοποιητικό σύστημα του λήπτη, αλλά και άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες της ανοσοκατασταλτική αγωγής, όπως  η εμφάνιση νεοπλασμάτων βαριές λοιμώξεις και η νεφροτοξικότητα.

Με βάση αυτά τα δεδομένα η Κ. Μ. θέλησε να γράψει  ένα μυθιστόρημα και με -είναι σαφές αυτό- ιδιαίτερη μελέτη του όλου ζητήματος,  παρακολουθεί τις αντιδράσεις του ήρωά της από την ώρα του τραυματισμού του έως την στιγμή της αποδοχής της νέας του μορφής.

Ως μυθιστορηματικός ήρωας, ο Διονύσης προσφέρει στο συγγραφέα του την ευκαιρία να αναζητηθούν οι σχέσεις του ατόμου με το πρόσωπό του, με τους άλλους, η ποικιλία των αντιδράσεών του και οι επιλογές της καθημερινότητάς του.

Γίνεται προφανές πως αλλιώς πρέπει να αισθάνεται εκείνος στον οποίο μεταμοσχεύτηκε ένα όργανο ζωτικό μεν για τη ζωή του αλλά ‘κρυμμένο μέσα στο σώμα του΄, από τον άλλον που το μόσχευμα που δέχεται είναι και το πρώτο στοιχείο που οι άλλοι θα προσέξουν.

Σημείωσα πιο πριν πως η Κ. Μ. πρέπει με ιδιαίτερη συνέπεια να μελέτησε όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν κάποιον που υφίσταται μια τέτοια μεταμόσχευση. Και με ιδιαίτερη ευαισθησία αυτές τις γνώσεις τις μετέφερε στο πλάσιμο της προσωπικότητας του ήρωά της.

Παράλληλα θέλησε το όλο ζήτημα να το τοποθετήσει μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον από τη μια, αλλά και εντός της σύγχρονης κοινωνίας που τη χαρακτηρίζει η χρήση  (δυνατότητες και προκλήσεις του διαδικτύου)

Έτσι αφήνει χώρο να εκφραστούν και άλλα πρόσωπα που ζούνε δίπλα στον κεντρικό της ήρωα και με τον ένα ή τον άλλον τρόπο επεμβαίνουν στις αντιδράσεις του . Η μητέρα του κατά κύριο λόγο, μια γιατρός που του προτείνει στην αρχή τη μεταμόσχευση και στη συνέχεια γίνεται η ερωμένη του, η γυναίκα του δότη, αλλά και ακόμα ο αδελφός και ο πατέρας του Διονύση, όπως και ο ψυχαναλυτής του.

Πιστεύω πως η απόφαση της Κ.Μ. να συμπεριλάβει στο έργο της τις αντιδράσεις πολλών άλλων πέρα του βασικού πάσχοντος, στηρίχτηκε στην ιδέα πως αυτό που είμαστε και το κάθε τι που  πράττουμε, έχουν  άμεση σχέση με  ό,τι οι άλλοι είναι και πράττουν ως προς εμάς.

Με άλλα λόγια -σε μια καθαρώς προσωπική ανάγνωση- διάβασα τους μονολόγους των περιφερειακών ηρώων περισσότερο ως απόψεις  που ο ήρωας είχε γι αυτούς, παρά ως απόλυτα δικές τους σκέψεις και συναισθήματα.

Σε κάθε περίπτωση το μυθιστόρημα κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον αυτού που το διαβάζει, τον κάνει να αναλογιστεί συνθήκες που δεν τις είχε πιο πριν αντιμετωπίσει και βέβαια τον οδηγεί σε ένα βαθύ προβληματισμό των σχέσεων του εσωτερικού κόσμου μας με αυτόν που οι άλλοι καθορίζουν για εμάς.

 

 

(Πρώτη ανάρτηση diastixo 29/10/2020)