Καλοκαιρινές Περιπέτειες

Υπάρχουν πολλοί αναγνώστες που αναζητούν στα λογοτεχνικά κείμενα να υπάρχει έντονη δράση, περιπέτειες και μυστήριο.

Κι ανάμεσα σε αυτούς τους πολλούς αναγνώστες το μεγαλύτερο ποσοστό είναι παιδιά –κυρίως των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού.

Συνηθίζουμε να θεωρούμε αυτού τους είδους τα μυθιστορήματα ως ελαφρά αναγνώσματα. Και γι αυτό τα τοποθετούμε σε δεύτερη σειρά ποιότητας.

Μα ξεχνάμε πως μυθιστορήματα δράσης είναι και μερικά από εκείνα τα λογοτεχνικά έργα που αποτελούν θεμέλια της παγκόσμιας λογοτεχνίας –«Οι τρεις σωματοφύλακες», «Τομ Σώγιερ», «Ροβινσώνας Κρούσος», τα βιβλία της Ένιντ Μπλάιτον κ.α - ενώ και στη ελληνική παιδική λογοτεχνία του 20^ου αιώνα θα συναντήσουμε παρόμοια έργα γραμμένα από καταξιωμένους συγγραφείς – Καλλιόπη Σφαέλλου, Πιπίνα Τσιμικάλη, Χάρης Σακελλαρίου, Ελένη Βαλαβάνη, Γαλάτεια Σουρέλη κ.α.

Είναι, βέβαια, γεγονός πως σε αυτού του είδους τις αφηγήσεις, που τα τελευταία χρόνια  κυκλοφορούν, κυριαρχεί το γεγονός και όχι η ερμηνεία του, φωτίζονται βασικά οι πράξεις των ηρώων και όχι τα συναισθήματά τους, αλλά αν δεχτούμε πως η αξία ενός πεζογραφήματος καθορίζεται ως ένα βαθμό και  από το πόσο καλύπτει τις ανάγκες του αναγνώστη του, τότε θα είναι ασυγχώρητη κριτική έπαρση το να κατατάξει κανείς αυτά τα έργα ομαδικά σε μια ποιοτικά δευτερεύουσα κατηγορία.

Γιατί μπορεί κάλλιστα ανάμεσα στις γραμμές όπου η περιπέτεια περιγράφεται να έχουν εισχωρήσει και κρίσεις με κοινωνικό προβληματισμό ή με διάθεση πολύμορφης καταγραφής αντιδράσεων των ιδεών και των συναισθημάτων. Κι άλλωστε για κάποιον τέτοιο λόγο και ο Ντ’  Αρτανιάν  πάντα συναρπάζει και ο Χωκ Φινν πάντα συγκινεί.

Εν τέλει, ας αναγνωριστεί το δικαίωμα ενός αναγνώστη και μάλιστα όταν η ηλικία του είναι ακόμα μικρή, να του αρέσει να διαβάζει βιβλία με πλοκή που θα του κρατά έντονο το ενδιαφέρον κι έτσι –σε τελευταία ανάλυση- θα τον οδηγήσει σε μια πλέον στενή σχέση με τη λογοτεχνία.

Στους μικρής ηλικίας αναγνώστες –και κυρίως στα αγόρια- αξίζει κανείς να προτείνει βιβλία όπου η έντονη δράση και η πλοκή θα  αποφορτίζει τη συσσωρευμένη ενεργητικότητά τους. Κι αυτό, ακόμα πιο αναγκαίο είναι τις μέρες του καλοκαιριού, όπου τα παιδιά έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, άρα και μεγαλύτερη ανάγκη εκτόνωσης.

Θέλω να το δηλώσω ευθαρσώς. Ούτε ως συγγραφέας, μήτε και ως αναγνώστης  προτιμώ τα μυθιστορήματα δράσης και πλοκής λίγο ή πολύ αστυνομικής. Μου αρέσει να γράφω και να διαβάζω  ιστορίες όπου κρυμμένο δεν είναι ένα αντικείμενο αλλά ένα συναίσθημα.

Μα δεν ξεχνώ επίσης πως ως αγόρι είχα περάσει ώρες και μέρες συντροφιά με ιπποτικά κατορθώματα, αναζητήσεις θησαυρών ή περιπλανήσεις σε έρημα νησιά.

Και σκέφτομαι πως ίσως εκείνα τα παθιασμένα αναγνωστικά μου ταξίδια με οδήγησαν σιγά, σιγά στις ανακαλύψεις των πολύπλοκων ιδιωτικών σχέσεων και στην υποστήριξη επαναστατικών κινητοποιήσεων.

Όλα έχουν λόγω ύπαρξης, φτάνει να έχουν φτιαχτεί με μεράκι και γνώση της κατασκευής τους.

                                          ************************

Βιβλία, λοιπόν, για τα καλοκαιρινά μεσημέρια με τη ζέστη, να διαβάζονται κάτω από σκιά ενός δέντρου ή μέσα στο δωμάτιο με τα μισόκλειστα παντζούρια.

Ιστορίες όπου παιδιά θα πρωταγωνιστούν -θα γνωρίζουν νησιά και θα εμπλέκονται σε καταστάσεις  που η καθημερινότητα της ζωής των αναγνωστών τους δε πρόκειται ποτέ να τους προσφέρει την δυνατότητα να γνωρίσουν.

Ταξίδια φαντασίας, εξομοιωτές περιπετειών και δίπλα σε όλα αυτά και η παροχή κάποιων γνώσεων ιστορίας, πολιτισμών και μύθων όπου όλα μαζί συνθέτουν το πρόσωπο μιας μικρής περιοχής –συνήθως νησιού- που οι περισσότεροι από εμάς ως τουρίστες θα γνωρίσουμε και ως καταναλωτές διακοπών θα έχουμε επιλέξει.

Αλλά τα νησιά πέρα από τις παραλίες έχουν και το καθένα τη δική του ιστορία. Και οι άνθρωποι που εκεί θα συναντήσουμε έχουν ο καθένας τους το δικό του παρελθόν.

Καθώς ένας συγγραφέας θα χρησιμοποιήσει τόπο και κατοίκους για να στήσει την δική του ιστορία, ο αναγνώστης του έργου θα συνειδητοποιήσει πως πίσω από το σκηνικό δράσης, πάλλονται ανθρώπινες ψυχές, πάθη συχνά σκοτεινά, αλλά και αποφάσεις που κρατάνε ζωντανή την ταυτότητα κάθε περιοχής.

Δυο μυθιστορήματα δράσης και εξερεύνησης μυστηρίων πρόσφατα κυκλοφόρησαν.

Γραμμένα και τα δυο από συγγραφείς που έχουν μια αναγνωρισμένη θητεία στο είδος αυτό.

Ο Κώστας Στοφόρος με το «Ο κώδικας της Λέρου» ενώνει και πάλι μια παρέα παιδιών (τα είχαμε συναντήσει σε προηγούμενο έργο του) και ταξιδεύει μαζί τους στο νησί της Λέρου.

Όντας ο ίδιος καλός γνώστης του συγκεκριμένου τόπου, περιγράφει με γλαφυρό τρόπο ανθρώπους και περιοχές και αφήνει την συγγραφική του έμπνευση να συνομιλήσει με ιστορικά ευρήματα που συνδέονται με διάφορες ιστορικές περιόδου της Λέρου. Κι όπως άλλωστε και ο ίδιος είναι ένας συνειδητοποιημένα ενεργός πολίτης του καιρού μας, φέρνει ανάμεσα στο παρελθόν και στα ανέμελα παιδιά του σήμερα, τον απόηχο των πολιτικών συμβάντων της εποχής μας.

Το έργο δεν διαθέτει ένα ευδιάκριτο πρωταγωνιστή. Αλλά η ομάδα παιδιών παίρνει επάνω της τη δράση, ενώ παράλληλα ο παιδικότητα του ίδιου του συγγραφέα στέκεται η αφορμή να πλαστούν ολοζώντανοι ενήλικοι ήρωες.

Τη συνύπαρξη παιδιών και ενήλικων θα τη δούμε και στο άλλο μυθιστόρημα, αυτό του Διονύση Λεϊμονή «Το τέταρτο αλογάκι»

Ο συγγραφέας με δυναμικό ακόμα τον απόηχο από ο προηγούμενο βιβλίο του «Το δέκατο έβδομο κιβώτιο», γράφει μια ακόμα περιπέτεια που ενεργοποιείται από αρχαίο ναυάγιο στην ίδια περίπου περιοχή, με τα ίδια πάνω κάτω πρόσωπα να αναζητούν το που σταματά η αλήθεια και που ξεκινά το όνειρο.

Ο Λεϊμονής ξέρει να φωτίζει τον τρόπο έκφρασης των παιδιών, με διακριτικότητα  αφήνει τους ενήλικες να συμπαρίστανται και  -το προσωπικό του στοιχείο- υποστηρίζει πως δίπλα στον ρεαλισμό μπορεί να υπάρξει και κάτι το ονειρικό. Έτσι ίσως – ο εκ Βόλου προερχόμενος συγγραφέας-  θέλει να ενώνει αιώνες και να χρησιμοποιεί την τεχνολογία.

                                      ******************

Δυο, λοιπόν, φρέσκες περιπέτειες προτείνουν ως καλοκαιρινά αναγνώσεις οι δυο συγγραφείς.

Περισσότερο προβληματιζόμενος σε θέματα κοινωνικά ο ένας, στραμμένος σε μια συναισθηματική αναμόχλευση του παρελθόντος ο άλλος, σίγουρα πάντως κι οι δυο ξέρουν να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη τους. Οι διάλογοι είναι ζωντανοί, οι περιγραφές απόλυτα ελεγχόμενες, οι πληροφορίες τόσες όσο χρειάζονται για την εδραίωση της αφηγούμενης ιστορίας.

Τελικά –δυο προτάσεις για μια λογοτεχνία που μπορεί να συνομιλήσει με ένα παιδικό κοινό εθισμένο (λίγο ή πολύ) σε αφηγήσεις όπου υπερισχύουν οι δράσεις και το παρελθόν για να γίνει κατανοητό  πρέπει να συνδυαστεί με τους ρυθμούς και τις αξίες του σήμερα.

Πρώτη Ανάρτηση:
http://www.thinkfree.gr/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CF%83-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%80%CE%B5%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%B5/