Υλλιέτ Αλίτσκα "Το βαλς της ευτυχίας"

 

Υλλιέτ Αλίτσκα

«Το βαλς της ευτυχίας»

Μετάφραση: Ανδρέας Ζαρμπαλάς

Εκδόσεις Πληθώρα

 

Αν και υπάρχουν αρκετοί τίτλοι λογοτεχνικών βιβλίων γραμμένων από σύγχρονους Αλβανούς συγγραφείς που έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας, εντούτοις δεν θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως στο ελληνικό βιβλιόφιλο κοινό είναι γνωστό το στίγμα της αλβανόφωνης λογοτεχνίας του σήμερα.

Οπότε παραμένει ένα ζητούμενο η ανακάλυψη της λογοτεχνικής ταυτότητας μιας χώρας που και συνορεύει με τη δική μας και που ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων που έχουνε εκεί γεννηθεί ζει δίπλα μας.

Η Εκδόσεις Πληθώρα -θυγατρικός εκδοτικός οίκος των Εκδόσεων Ευρασία-  έχουν επιχειρήσει και στο παρελθόν να καλύψουν αυτό το κενό και συνεχίζοντας αυτήν την προσπάθειά τους, έδωσαν σε κυκλοφορία το έργο «Το βαλς της ευτυχίας» του Αλβανού συγγραφέα Υλλιέτ Αλίτσκα.

Ο Υλλιέτ Αλίτσκα γεννήθηκε και ζει στα Τίρανα της Αλβανίας. Είναι συγγραφέας, σεναριογράφος, και πρώην πρέσβης της Αλβανίας στην UNESCO, τη Γαλλία, την Πορτογαλία και το Μονακό. Κατέχει θέση Μέλους στην Επιτροπή Αλβανών Διπλωματικών Αντιπροσώπων, και από το 2016 θέση Καθηγητή στο Μεσογειακό Πανεπιστήμιο της Αλβανίας.

Ο Αλίτσκα έχει γράψει πλήθος μυθιστορημάτων και συλλογών με σύντομες ιστορίες, όπως και σενάρια βασισμένα στα βιβλία του. Η μεταφορά τους στον κινηματογράφο έχει συνοδευτεί με διεθνή αναγνώριση, όπως με τη βράβευση της ταινίας Slogans στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τόκιο το 2001, ενώ είχε σταθεί και η ευκαιρία να τον γνωρίσουμε στο φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 2008.

Τα βιβλία του έχουν εκδοθεί στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Γερμανικά, τα Ιταλικά, τα Αραβικά, τα Πολωνικά, τα Τσέχικα, τα Νορβηγικά, τα Περσικά, τα Μακεδονικά, τα Κινεζικά και στην Εσπεράντο.

Το έργο του «Το βαλς της ευτυχίας» στηρίζεται πάνω σε ένα πραγματικό γεγονός που έλαβε χώρα στην Αλβανία το 1985.

Μια οικογένεια Αλβανών -έξι αδέλφια- κατά τη διάρκεια της τελετής της κηδεία του Ενβέρ Χότζα, καταφεύγουν στην Ιταλική Πρεσβεία και ζητούν πολιτικό άσυλο.

Μέσα στο όλο κλίμα εκείνης της εποχής, η πράξη τους κυριολεκτικά συγκλονίζει όλη τη χώρα και πολύ γρήγορα αποκτά διεθνείς διαστάσεις.

Οι διπλωματικές ενέργειες  απέναντι  στις άτεγκτες αντιδράσεις του καθεστώτος που έχει ήδη αρχίσει να καταρρέει, δε φέρνουν κάποιο αποτέλεσμα, τα έξι άτομα της οικογένειας Τότα βιώνουν μια νέα μορφή εγκλεισμού και αφού πρώτα το παράδειγμά τους θα προσπαθήσουν να το επαναλάβουν κάμποσες εκατοντάδες συμπατριωτών τους, τελικά θα δούνε τα χρόνια να φεύγουν, το νέο καθεστώς να εγκαθίσταται χωρίς και να μπορεί να αποτινάξει από πάνω του κατάλοιπα του παρελθόντος, ενώ ο Δυτικός Κόσμος αδυνατεί να απεμπλακεί  από τις γραφειοκρατικές συμβάσεις προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Τελικά, τα έξι αδέλφια θα φτάσουν στην Ιταλία, θα τους δοθεί και η άδεια παραμονής, μαζί με κάποιες στοιχειώδεις βοήθειες επιβίωσης, αλλά τα ίδια θα έχουν στην ουσία αποδεχτεί μια περιθωριοποίηση που θα τους κρατά μακριά από ενέργειες ουσιαστικής προσαρμογής τους στις νέες συνθήκες που πλέον επικρατούν. 

Η μέρα εκείνη που με μια αυθόρμητη κίνηση τους οδήγησε να ζητήσουν άσυλο, θα αποδειχτεί μέρα καθοριστική για όλη τους τη ζωή.

Οι μεταξύ τους δεσμοί θα τραυματίζονται, οι κατά κάποιον τρόπο ευνουχισμένες από ένα απολυταρχικό καθεστώς προσωπικότητές τους θα τους εμποδίζουν να διαβούν δυναμικά στους νέους δρόμους που οι άλλοι συμπατριώτες τους ακολουθούν και τελικά ένας, ένας θα οδηγηθού σε ψυχολογικό ή και βιολογικό αδιέξοδο.

Πάνω σε αυτόν τον καμβά εξιστόρησης, ο Αλίτσκα στήνει την αφήγησή του και με μια γραφή ιδιαιτέρως λιτή, όσο και στιγμές σαρκαστική, φωτίζει το πόσο το άτομο αν θέλει να επιβιώσει θα πρέπει να πάρει στα δικά του χέρια το μέλλον του.

Βέβαια, η θέση αυτή -και χωρίς κάτι τέτοιο εμφανώς να καταγράφεται-  υποστηρίζει το πως ένα αυταρχικό καθεστώς που στηρίζεται στη βία και στην έλλειψη κοινωνικής σύμπνοιας τελικά δημιουργεί άτομα που ή θα ζητάνε μόνιμα την κάλυψή  τους από μια ανωτέρα Αρχή ή θα καταλήγουν σε σπασμωδικές ενέργειες απελευθέρωσης τους.

Ενδιαφέρουσα πρόταση που κινείται ανάμεσα στη λογοτεχνία και στο ντοκουμέντο, που δίπλα στον σαρκασμό στήνει την κατανόηση και που έτυχε μιας καλής και συνετής μεταφοράς της στη γλώσσας μας από τον Ανδρέα Ζαρμπαλά.

Μετά το δείπνο κάθισε στη βεράντα μπροστά στην καμπίνα και ατένιζε τον ήλιο καθώς έδυε στη θάλασσα. Θυμήθηκε πως είχε καθίσει ξανά στο ίδιο σημείο, ατενίζοντας τη θάλασσα, σε μια εποχή  τόσο μακρινή που αμφέβαλλε αν είχε ζήσει πραγματικά σ΄ αυτήν. Μετά έδιωξε απ΄΄ το νου του την αμφιβολία και βάλθηκε να ανακαλύψει γιατί το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη είναι καλυμμένο με νερό.

«Γιατί να συμβαίνει αυτό;» αναρωτιόταν, μέχρι που αποκοιμήθηκε ελαφρά υπό τον μονότονο φλοίσβο των κυμάτων, δίχως να λύσει το αίνιγμα.

Ξύπνησε νωρίς απ΄ τους θορύβους των ποντικιών που έτρεχαν από καμπίνα σε καμπίνα.

(σελ. 189)

https://bookpress.gr/kritikes/xeni-pezografia/18163-to-vals-tis-eftyxias-tou-ylliet-alitska-kritiki-ena-vivlio-anamesa-sti-logotexnia-kai-sto-dokoumento