Σοφία Μαντουβάλου «Ο άγιος, γυμνός»

Σοφία Μαντουβάλου «Ο άγιος, γυμνός» Διηγήματα Εκδόσεις Σοκόλη Η Σοφία Μαντουβάλου είναι μια από τις πλέον γνωστές εκπροσώπους της λογοτεχνίας για παιδιά. Πάρα πολλά τα βιβλία της και όλα της τα χαρακτηρίζει μια χιουμοριστική διάθεση που όμως τις περισσότερες φορές ξεφεύγει είτε από το λεκτικό παιχνίδι ή από τη διάθεση πρόκλησης ενός χαμόγελου και μετατρέπεται σε σαφή κοινωνικό σχολιασμό. Με άλλα λόγια έχουμε μια συγγραφέα που ξέρει να εμπλουτίζει την διασκεδαστική επαφή ενός παιδιού με τη λογοτεχνία και με ένα γενικότερο υποδόριο προβληματισμό. Παράλληλα η Σοφία Μαντουβάλου, τα τελευταία χρόνια έδειξε πως την ενδιαφέρει και η σύνθεση λογοτεχνικών κειμένων για ενήλικες αναγνώστες. Το 2011 κυκλοφορεί το μυθιστόρημα «Χαρέμι ανδρών» και το 2014 το επίσης μυθιστόρημα «Ιδιωτική έρημος». Το 2024 επανέρχεται στη λογοτεχνία των ενηλίκων, αυτή τη φορά με μια συλλογή διηγημάτων. Αυτό που έχει κανείς να παρατηρήσει στα ‘ενήλικα’ κείμενα της Μαντουβάλου είναι πως -όπως και στα παιδικά- επιζητά να συνδέσει την αφήγηση με ψυχογραφικούς, μα και με κοινωνικούς προβληματισμούς. Αλλά και κάτι που ακόμα χαρακτηρίζει την λογοτεχνία της για ενήλικες αναγνώστες, είναι η αναζήτηση του πόσο ο έρωτας επιδρά στις σχέσεις όχι και μόνο των δύο φύλων αλλά και στη διαμόρφωση της γενικότερης προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου. Και αυτή την αναζήτηση την καταγράφει στη συνέχεια με μια λεπτή ειρωνεία και ένα πάρα πολύ υποδόριο χιούμορ. Ακριβώς αυτά τα στοιχεία θα τα συναντήσουμε και στη συλλογή διηγημάτων «Ο άγιος, γυμνός» Πρόκειται για σύντομα κείμενα που η Μαντουλάβου καταφέρνει να τα μετατρέψει σε πολυσήμαντες αφηγήσεις. Η τεχνική που βασίζει αυτή την τακτική είναι η χρήση της γλώσσας: ‘Με τη βία ήθελε να υποτάξει τα νιάτα της. Με την ίδια πήχη που μέτραγε τα υφάσματα στο εμπορικό του την έκανε τόπι στο ξύλο. Του τη δώσανε μισοτιμής σαν ρετάλι, με προίκα ένα δωμάτιο σε οικογενειακή αυλή με κοινή κουζίνα» (σελ. 16) Με ελάχιστες αράδες, από την αρχή κιόλας του διηγήματος ο αναγνώστης μυείται στα μυστικά δράματα που πρόκειται να ακολουθήσουν. Η ίδια χρήση της γλώσσας και στα υπόλοιπα διηγήματα της συλλογής. Που όλα τους αφορούν τον έρωτα, τις περισσότερες φορές -μήπως και όλες;- σε μια αρρωστημένη του εκδοχή. Εκμετάλλευση, αδικία, προδοσία, βία. Η Μαντουβάλου αναζητά τη μοίρα της γυναίκας από εποχή σε εποχή, από τόπο σε τόπο και κάθε φορά βρίσκει κάτι που θα μπορέσει να το μετατρέψει σε μια σύντομη, μεν, αλλά σίγουρα καθηλωτική αφήγηση. Ενδιαφέρον και το εύρημα στο τέλος κάθε διηγήματος να δηλώνεται η εποχή και ο τόπος που έχει ή και θα μπορούσε να είχε συμβεί το συμβάν -Πεδίον δράσεως: Βόρεια Ελλάδα 1930 ή Πεδίον δράσεως: Αθήνα 2009. Οπότε έχουμε μια συλλογή διηγημάτων που καταφέρνουν να αποδείξουν πως ότι στις μέρες μας έχει γίνει καθημερινό θέμα στις ειδήσεις, υπήρχε και σε άλλες αποχές, με άλλες συνθήκες. Αξίζει πάντως να σημειώσουμε πως η συγγραφέας δεν στέκεται μονόπλευρα και έτσι δεν καταγγέλλει μόνο την αρσενική βιαιότητα προς ένα θηλυκό, αλλά κάποτε, κάποτε υπενθυμίζει πως υπήρξαν και υπάρχουν και άλλες γυναίκες που χρησιμοποιώντας έναν καθαρά γυναικείο ρόλο κατάφεραν πλήγμα σε άλλες εκπροσώπους του φύλου τους : «Μάνα και κόρη ενεδρεύουν η μια την άλλη μέχρι τελικού πλήγματος. Τα ημίχρονα της έντασης στην παιδική ηλικία έγιναν ντέρμπι εξόντωσης στην εφηβεία. Μέχρι και με τατουάζ το έγραψε στο χέρι της η Εύα:’ I hate mam’» (σελ. 61) Ενδιαφέρουσα, πρωτότυπη και με την ικανότητα να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αυτή η συλλογή διηγημάτων. Τελικά -είναι σα να μας κλείνει με νόημα το μάτι η Σοφία Μαντουβάλου- όταν έχεις μάθει να συνομιλείς με ακροατήριο που αναγνωρίζει το χιούμορ, μπορείς άνετα και να καταγράφεις τις σκέψεις σου με διάθεση κάπως ειρωνική: «Ο νεανικός τους έρωτας πέθανε πριν τον πάρουν μαζί τους στον θάνατο, όπως είχαν υποσχεθεί ο ένας στον άλλον» (σελ. 66) (613 λέξεις) https://www.fractalart.gr/o-agios-gymnos/