Κυνηγοί και Λύκοι

Αντωνία Γουναροπούλου

«Κυνηγοί και Λύκοι»

Εκδόσεις Πατάκη

                     

Λογοτεχνία για παιδιά, λογοτεχνία για εφήβους, λογοτεχνία για νέους, λογοτεχνία cross over, λογοτεχνία για ενήλικες...

Λοιπόν, μπορώ  όλες τις κατηγοριοποιήσεις να τις αποδεχτώ και σε όλες να αναζητήσω τα δείγματα εκείνα που θα τις επιβεβαιώνουν καθώς την ίδια στιγμή και θα τις αμφισβητούν. Γιατί το καλό λογοτεχνικό κείμενο θα πρέπει να έχει την ικανότητα από την μια να κοιτά κατάματα και με ειλικρίνεια αυτόν στον οποίον κατά κύριο λόγο απευθύνεται, αλλά και από την άλλη να γνωρίζει τα τερτίπια με τα οποία θα φλερτάρει και με άλλους, άλλων προδιαγραφών αναγνώστες.

Μα τελικά οι εκπλήξεις οι ευχάριστες έρχονται από κάποια βιβλία που δεν ξέρεις που να τα εντάξεις.

Όπως ας πούμε αυτή η συλλογή μικρών κειμένων –«Κυνηγοί και Λύκοι», της Αντωνίας Γουναροπούλου.

Η Αντωνία Γουναροπούλου είχε κάνει γνωστή την λογοτεχνική της ταυτότητα με ποιήματα -δυο ποιητικές συλλογές έχει κυκλοφορήσει.

Μα τώρα καταθέτει ένα άλλο αποτύπωμα… Δυσκόλως προσδιοριζόμενο αποτύπωμα. Διηγηματογράφος ή παραμυθού;

Έξι (συν μία) σύντομες ιστορίες περιλαμβάνει αυτή η συλλογή της. Μαύρες η ίδια τις χαρακτηρίζει στο οπισθόφυλλο. Και προσθέτει πως οι ήρωές της ανήκουν στην κατηγορία των πλασμάτων που … νομίζουν.

Νομίζω κάτι δε σημαίνει πως είμαι και βέβαιος γι αυτό. Νομίζω κάτι μπορεί ακόμα να υπονοεί πως δεν με αναγνωρίζουν οι άλλοι ή πως δεν αποδέχονται τις θέσεις μου.

Τελικά νομίζω κάτι ίσως είναι μια άλλη έκφραση να δηλώσω μια ψευδαίσθηση.

Αυτές τις υπόγειες διαδρομές σχέσεων, η Αντωνία Γουναροπούλου θέλησε να τις μετατρέψει σε ιστορίες που μπορεί να είναι σύγχρονα παραμύθια.

Ο λύκος που εμπιστεύθηκε τον άνθρωπο και ο  άνθρωπος που ξεγέλασε τον λύκο.

Η γυναίκα αράχνη που αναζητά το θύμα που θα την διαδεχτεί .

Ο ερωτευμένος σαραντάρης που συνθλίβει τα πλάσματα που μπορεί να χαρίζανε άλλο ύφος στον έρωτά του.

Τα έπιπλα ενός σπιτιού που ενώ αναζητούν να ξεφύγουν από την εγκατάλειψη, φυλακίζονται στη σιωπή

Αυτός που θέλησε να αλλάξει τους κανόνες, αλλά τελικά οι κανόνες τον πρόδωσαν.

Η ερωτευμένη που τα προσφέρει όλα, μα ευτυχώς κρατά τις αναμνήσεις της.

Και τέλος ένας σκύλος –ο μόνος που δε νομίζει κάτι, αλλά πιστεύει αυτό που ο ίδιος έτσι το βλέπει κι έτσι μπορεί να αφήσει τα όνειρά του να ξεκουραστούνε.

Επτά, λοιπόν, θέματα παραπλάνησης και περιπλάνησης που η Αντωνία Γουναροπούλου όχι μόνο αποφάσισε να τα γράψει με την απλότητα μιας γλώσσας που αγγίζει την ‘ παιδική’ ευστοχία, αλλά και τόλμησε (αυτή η τόλμη ας χρεωθεί επίσης και στην εκδότριά της) να τα εντάξει σε μια εκδοτική σειρά λογοτεχνίας για νέους.

Και –ναι, το υποψιάζομαι το ερώτημα- οι νέοι αναγνώστες , οι στην πλειοψηφία τους εθισμένοι σε άλλους τρόπους θέασης του κόσμου, οι παραπλανημένοι από της σειρήνες του έτσι είναι που αντιπαλεύουν το κάθε τι που νομίζει, αυτοί εν τέλει οι έφηβοι και νέοι θα μπορέσουν να κατανοήσουν τη μαγεία μιας τέτοιας λογοτεχνικής  σύνθεσης;

Λοιπόν η απάντηση είναι πολύ, πάρα πολύ απλή. Η μάλλον δεν υπάρχει απάντηση, γιατί δεν έχει νόημα να τεθεί ένα τέτοιο ερώτημα.

Απλούστατα τέτοια κείμενα δεν μπορούν και δεν πρέπει να χαρακτηριστούν από την ηλικία του αναγνώστη που απευθύνονται. Αλλά από την ίδια τους την ταυτότητα.

Δεν είναι λογοτεχνία για νέους. Είναι τα ίδια νεανική λογοτεχνία –αμφισβητούν και ονειρεύονται. Και ως τέτοια μπορούν –δικαιούνται και τους πρέπει- να νομίζουν κάτι, να έχουν τις δικές τους ψευδαισθήσεις, να τολμούν ακόμα και την αναγνωστική μοναξιά τους να αγαπήσουν.

Καθώς ολοκληρώνω τις σκέψεις μου, θέλω να σημειώσω την αφιέρωση: Αφιερωμένο στου καθενός τα πιο δύσκολα χρόνια.

Κι αμέσως μετά τα αντιγράψω την τελευταία πρόταση της σελίδας 48 –

Κι από τότε, σ΄ εκείνο το ξαφνικά εγκαταλειμμένο σπίτι, εκτός από την ερημιά βασίλεψε κι η σιωπή.

Ναι –καλά το υποψιαστήκατε. Η Γουναροπούλου δεν ξεχνά – και πολύ σωστά- τις ποιητικές καταβολές της.

ΥΓ. Αξίζει ειδική μνεία στην  τόσο ταιριαστή με το κείμενο εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού και βέβαια σε όλη την έκδοση –ένα χάρμα ιδέσθαι.

Πρώτη ανάρτηση: https://www.literature.gr/istories-paraplanisis-ke-periplanisis-grafi-o-manos-kontoleon-kynigi-ke-lyki-antonia-gounaropoulou/

Μικρό Αλφαβητάρι Αφήγησης

Τα λαϊκά παραμύθι –κεντρικά στοιχεία σύμπραξης της ατομικής ανάγκης με την κοινωνική συνείδηση- έχουν εδώ και πάρα πολλά χρόνια πάψει να δημιουργούνται. 

Οι άνθρωποι από τη μια ανακάλυψαν άλλους τρόπους έκφρασης τόσο της ατομικής τους ταυτότητας, όσο και της κοινωνικής τους συνείδησης και από την άλλη έχουν αφεθεί σε τρόπους ψυχαγωγίας που κυριαρχεί η εικόνα.

Τα λαϊκά παραμύθια έτσι όπως από στόμα σε στόμα κυκλοφορούσαν και ανανεωνόντουσαν έχουν πλέον θεωρηθεί ως κομβικά σημεία των λαϊκών πολιτισμών και μέσα από αυτά μπορεί κανείς να διαπιστώσει τι ένωνε και τις διαφοροποιούσε τις πληθυσμιακές ομάδες από εποχή σε εποχή και από περιοχή σε περιοχή.

Αλλά ενώ το λαϊκό παραμύθι ως είδος έχει πλέον θεωρηθεί ως κάτι με μουσειακή αξία, η αφήγησή του διανύει μια όχι μόνο νέα περίοδο αναζωογόνησης αλλά και αποτελεί ένα τρόπο κατάθεσης ατομικών και ομαδικών συναισθημάτων και ιδεών.

Η αφήγηση μιας ιστορίας για να υπάρξει προϋποθέτει την ύπαρξη δύο ανθρώπων -αυτού που αφηγείται και αυτού που ακούει.

Σχέση που αποκτά θεμελιώδεις διαστάσεις ακόμα και σήμερα. Όλοι μας μπορούμε να ανατρέξουμε στην προσωπική μας μνήμη και να θυμηθούμε τι μας συνέδεε με τον άνθρωπο που μας έλεγε μια ιστορία ή με εκείνον που εμείς του αφηγηθήκαμε μια άλλη.

Κι έτσι όπως η σημερινή καθημερινότητα στηρίζεται πλέον στο απρόσωπο  μιας παγκοσμιοποιημένης κοινότητας, μια τέτοια διαπροσωπική σχέση που προσφέρει η αφήγηση αποκτά ένα νέο πολυδύναμο περιεχόμενο.

Αυτό το περιεχόμενο θέλησε να καταγράψει η Λίλη Λαμπρέλλη με την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίο «Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης»

Η συγκεκριμένη αφηγήτρια και συγγραφέας έχει και στο παρελθόν γράψει βιβλία που στηρίχτηκαν στον τρόπο που μια αφήγηση αξίζει να υλοποιείται στις μέρες μας, αλλά και την αξία που η πράξη της αφήγησης προσφέρει επίσης στις μέρες μας.

Με αυτό όμως το νέο της βιβλίο κάνει κάτι εντελώς πρωτότυπο. Επιχειρεί την καταγραφή των αξιών που η πράξη της αφήγησης εμπεριέχει.

Με την έξυπνη δομή ενός ας πούμε λεξικού αφηγηματικών προβληματισμών, φωτίζει άλλοτε σκέψεις που έχουν μείνει στο σκοτάδι κι άλλοτε επιβεβαιώνει άλλες που ίσως οδεύουν προς αφανισμό.

Έτσι, λοιπόν, ανάμεσα στα λήμματα του Α και συγκεκριμένα στο Αφηγητής διαβάζουμε πως όλοι μας είμαστε εν τέλει αφηγητές καθώς όλοι μας έχουμε μια προσωπική αντίληψη του κόσμου που μας περιβάλλει και του εαυτού μας και πως όλο αυτό είναι μια εσωτερική , προσωπική, αφήγηση.

Με μια τέτοια σκέψη φωτίζεται η μοναχικότητα της εποχής μας, καθώς η προσωπική αφήγηση δεν απαιτεί την ύπαρξη κάποιου που να την ακούει.

Από το γράμμα Ε επιλέγω λίγες γραμμές απ΄ όσες αφορούν τη λέξη Ελευθερία  και αντιγράφω τις σκέψεις της συγγραφέα: Η ελευθερία που κατακτιέται μέσα από απώλειες  (σαν τις συνεχείς απώλειες του ήρωα) και μας συντροφεύει στις αφηγήσεις μας δε συνίσταται στο να μην έχουμε καμιά δέσμευση , αλλά στο να επιλέγουμε τις δεσμεύσεις μας και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη να τις φέρουμε εις πέρας.

Προχωρώντας στο γράμμα Μ και στο λήμμα Μύθος η Λαμπρέλλη μας τονίζει πως ο μυθικός λόγος ήταν μπολιασμένος με όνειρα και δικαιοσύνη και πως θα πρέπει να μας θυμίζει  πως θα πρέπει να είμαστε πιο ταπεινοί απέναντι σε ό,τι είναι έξω από τον άνθρωπο –απέναντι στην ίδια τη φύση που καταστρέφουμε με αλαζονεία.

Από τις ιδιαιτέρως ενδιαφέροντες απόψεις που καταγράφονται κάτω από το γράμμα Π, μένω στην άποψη πως η αφήγηση είναι ως ένα Παιχνίδι καθώς προτείνει τον ου-τόπο της φαντασίας, της αποδοχής του απρόσμενου , της αποδοχής της ανατροπής, την αναζήτηση και την αποδοχή του εαυτού αλλά και του άλλου.

Και πάντα μένοντας στο Π, δεν μπορώ παρά νη συμφωνήσω πως ο  Παραμυθάς είναι εξ’ ορισμού επαναστάτης, γιατί ο λόγος που υπηρετεί είναι ανατρεπτικός πάντα με τη μεριά του αδύναμου, του διαφορετικού , του αθώου.

Σταματώ την σύντομη περιήγηση σε αυτό το τόσο ενδιαφέρον αλφαβητάρι της αφήγησης με τα όσα αναφέρονται κάτω από τη λέξη Χαραμάδες. Η αφήγηση –υποστηρίζει η Λαμπρέλλη – πρέπει να αφήνει κάποιες στιγμές απόλυτης ελευθερίας, χαραμάδες χαλάρωσης ώστε τόσο ο αφηγητής όσο και εκείνος που ακούει την αφήγηση να μη χάνουν την προσωπικότητά τους.

Αυτά  -εν συντομία- θέλησα να καταγράψω σε μια παρουσίαση ενός  βιβλίου που ομολογώ πως με κέρδισε όχι μόνο με την πρωτότυπη σύλληψή του, αλλά κυρίως με το ότι καταφέρνει να μετατρέψει μια πράξη –την αφήγηση- που ίσως πολλοί από εμάς να  θεωρούμε πως έχει ένα περιορισμένο λόγο ύπαρξης στην εποχής μας, σε μια σταθερά φιλοσοφημένη και ουσιαστικά πολιτικοποιημένη στάση ζωής και ατομικής δημιουργίας



Πρώτη ανάρτηση: http://diastixo.gr/kritikes/diafora/7774-lamprellh-alfavhtari