Θα σου χαρίσω τον ήλιο

Τζάντυ Νέλσον

«Θα σου χαρίσω τον ήλιο»

Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη

Εκδόσεις Πατάκη

                                                    

Πρώτη δημοσίευση:

http://diastixo.gr/kritikes/efivika/5503-tha-sou-xariso-ton-ilio

Οι Εκδόσεις Πατάκη εδώ και τριάντα χρόνια υποστηρίζουν τη λογοτεχνία για νεαρούς ενήλικες αναγνώστες (literature for young adults) κυκλοφορώντας μυθιστορήματα ξένων κυρίως, αλλά και ελλήνων συγγραφέων που έχουν ως βάση τους την εφηβεία –πιο σωστά τη μετάβαση από την αρχή της εφηβείας στο τέλος της.

Μυθιστορήματα όπως αυτά των Κόρμιερ, Μπέρτζες, Φισκ, Πρέσσλερ, Έϊβι, Ντίκινσον κ.α. είδαν το φως της δημοσιότητας και στη χώρα μας, επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό και έλληνες λογοτέχνες και παράλληλα διαπλάτυναν το είδος εκείνο της λογοτεχνίας που το χαρακτηρίζουμε ως ‘μυθιστόρημα ενηλικίωσης’.

Οι νέες εκδοτικές συνθήκες έχουν δημιουργήσει τον όρο cross over μυθιστόρημα. Στην ουσία -με τρόπο πλέον ξεκάθαρο- τα έργα που εντάσσονται κάτω από αυτή την εκδοτική πρόταση ασχολούνται με τον ψυχισμό της εφηβείας, ως μιας περιόδου που στιγματίζει το ενήλικο άτομο. Άρα μπορούν να κρατήσουν το ενδιαφέρον όχι μόνο ενός νεανικού κοινού, αλλά και του κάθε ενήλικου αναγνώστη. Παράλληλα δε αυτήν την θέση τους την υποστηρίζουν με μια γραφή που διαθέτει πληρέστατη λογοτεχνική επάρκεια και πολυσήμαντη δομική υπόσταση.

Συνεπείς σε αυτήν την πορεία υποστήριξης μιας τόσο δυναμικής λογοτεχνίας, οι Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφόρησαν (σε μια ενδιαφέρουσα μετάφραση της Αργυρώς Πιπίνη) το μυθιστόρημα «Θα σου χαρίσω τον ήλιο» της Τζάντυ Νέλσον.

Η νέα αυτή συγγραφέας από τις ΗΠΑ έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 2011 με το μυθιστόρημα “The sky is everywhere” –και αυτό ανήκει στην κατηγορία των cross over μυθιστορημάτων- και αμέσως κέρδισε την εύνοια κοινού και κριτικών.

Την ίδια επιτυχία έχει και το δεύτερο βιβλίο της “I’ ll give you the sun”.

Σχετικά με την βασική υπόθεση του έργου, αντιγράφω από το site του εκδότη:

Η Τζουντ και ο δίδυμος αδερφός της, ο Νόα, είναι πολύ δεμένοι μεταξύ τους. Στα δεκατρία τους, ο κλειστός κι απομονωμένος Νόα, που ζωγραφίζει διαρκώς, ερωτεύεται το αγόρι της διπλανής πόρτας, ενώ η ριψοκίνδυνη Τζουντ σερφάρει στα κύματα του ωκεανού φορώντας κατακόκκινο κραγιόν και συνήθως μιλάει για λογαριασμό και των δυο τους.

Τρία χρόνια αργότερα, στα δεκάξι τους, η Τζουντ και ο Νόα έχουν αποξενωθεί. Μια απώλεια κι όλα τα μυστικά που είναι πλεγμένα γύρω και μέσα τους, έχουν διαλύσει τη ζωή των διδύμων με διαφορετικό τρόπο για το καθένα. Μέχρι που η Τζουντ θα γνωρίσει έναν αλαζονικό, απρόβλεπτο άντρα, ο οποίος θα αποτελέσει την απροσδόκητη νέα δύναμη που θα αλλάξει και πάλι τις ισορροπίες.

Ο Νόα διηγείται την ιστορία των πρώτων χρόνων. Η Τζουντ των κατοπινών. Αυτό που δε συνειδητοποιούν, είναι ότι καθένας γνωρίζει μόνο τη μισή ιστορία κι ότι αν έβρισκαν τον τρόπο να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον, θα μπορούσαν να ξαναφτιάξουν τον κόσμο…

Η Νέλσον, λοιπόν –και στα δυο της μυθιστορήματα- δείχνει πως την απασχολούν δυο βασικά θέματα: οι αδελφικές σχέσεις και ο σεξουαλικός προσανατολισμός έτσι όπως διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Παράλληλα και στα δυο της αυτά μυθιστορήματα δε διστάζει από τη μια να κάνει βαθιά εξερεύνηση σε συναισθήματα και σκέψεις των εφήβων και από την άλλη να χρησιμοποιήσει μια ιδιαιτέρως αισθαντική και πολυδύναμη γλώσσα –«Ευχόμαστε με τα χέρια μας, αυτό κάνουμε ως καλλιτέχνες».

Καλλιτέχνες, λοιπόν, οι ήρωες –ένας από τους κεντρικούς άξονες του μυθιστορήματος.

Αδέλφια παράλληλα –άρα και πιθανοί αντίζηλοι; Να, ένας ακόμα άξονας.

Ο δημιουργός την ώρα που γεννιέται, την στιγμή που συνειδητοποιεί το χάρισμα, όταν θα το υπερασπιστεί ή όταν θα το προδώσει.

Θα έλεγα πως αυτός είναι ο καμβάς που πάνω του η Νέλσον απλώνει το σχέδιο της, την ιστορία των δίδυμων Νόα και Τζούντυ.

Δυο έφηβοι που επειδή μοιάζουν σα δυο σταγόνες νερό, εκφράζονται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους.

Ο ένας θα προδίδει τον ανδρισμό του, η άλλη θα μετατρέπει την θηλυκότητα της σε επιθετική στάση.

Θα διεκδικούν με πάθος την μονομερή αγάπη της μητέρας, την ίδια ώρα που δε θα διστάζουν να θυσιάσουν ότι πλέον πολύτιμο έχουν και να το προσφέρουν ο ένας στον άλλο. Γονική προστασία ή ευνουχισμός; Καλλιτεχνική έπαρση ή αδελφικός αλτρουισμός;

Αδιέξοδα που ίσως οδηγούν στην αυτοκτονία ή διέξοδοι που ανοίγουν νέες προοπτικές.

Η εφηβεία έτσι όπως αρχίζει και θα τελειώσει; Ή μπορεί η πορεία προς την ενηλικίωση να φέρει την ανατροπή;

Ερωτήματα που ο αναγνώστης τα παρακολουθεί μέσα από μια ενδιαφέρουσα δομή αφήγησης. Ο πρωτοπρόσωπος λόγος άλλοτε της Τζούντυ κι άλλοτε του Νόα, κάνει συνεχή άλματα στο χρόνο και έτσι βοηθά όχι μόνο να περικυκλωθεί η εξιστόρηση των γεγονότων, αλλά και να φωτιστεί με πολυδύναμες φωτοσκιάσεις.

Πολλά είναι τα πλεονεκτήματα τούτου του μυθιστορήματος.

Ας κρατήσουμε έστω και ένα –την ταύτιση μιας σύγχρονης μορφής αφήγησης με την ανάλυση μιας σημερινής έκφρασης νεανικών αναζητήσεων.

Με άλλα λόγια μια ολοκαίνουργια υλοποίηση cross over  μυθιστορήματος εφηβείας.

Η γυναίκα στη σκάλα

Μπέρνχαρντ Σλινγκ

«Η  γυναίκα στη σκάλα»

Μετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός

Εκδόσεις Κριτική

                                          

 

http://fractalart.gr/i-gynaika-sti-skala/ - η πρώτη ανάρτηση

Μια γοητευτική γυναίκα. Ένας πίνακας που την απεικονίζει να κατεβαίνει γυμνή μια σκάλα. Η σχέση ανάμεσα στο πρόσωπο που απεικονίζεται και στο ίδιο το έργο Τέχνης.

Και τρεις άντρες να διεκδικούν –τον πίνακα ή το μοντέλο;

Ο ένας που έχει παραγγείλει τη δημιουργία του πίνακα.

Ο άλλος  που τον ζωγράφισε.

Ο τρίτος που μαγνητίστηκε.

Τέσσερα πρόσωπα να αναζητούν σχέσεις που τα συνδέουν και συνάμα τα απομακρύνουν.

Ένα ταξίδι στον προσωπικό χρόνο.

Μια πορεία αυτογνωσίας.

Όλα αυτά σε ένα μυθιστόρημα γραμμένο με μαεστρία και απλότητα.

Ο Μπέρνχαρντ Σλινγκ –γνωστός κυρίως για το μυθιστόρημα του «Διαβάζοντας στην Χάννα»- έχει δημιουργήσει μια μυθιστορηματική σύνθεση όπου η ερωτική έλξη άλλοτε υπηρετεί την ελευθερία και άλλοτε υποκύπτει στην υποταγή.

Η γυναίκα –το κεντρικό πρόσωπο- αποτελεί μια έκφραση της χαμένης αμφισβήτησης του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα. Κάποτε αφοσιώθηκε στην επανάσταση, αναζήτησε τρόπους να χρησιμοποιήσει ή τη δύναμη του χρήματος ή την επάρκεια της Τέχνης. Αποφάσισε στο τέλος να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια σε ορφανά παιδιά και να ζει απομονωμένη σε όρμο της Αυστραλίας.

Αλλά καθώς το βιολογικό της τέλος πλησιάζει, θέλει να επιβεβαιώσει τις επιλογές της ζωής της. Τα λάθη αυτών που έπραξε, τις ευκαιρίες που δεν τους έδωσε τη δυνατότητα να υλοποιηθούνε.

Και θα χρησιμοποιήσει την Τέχνη –το πορτραίτο της- για  να φέρει κοντά της τους τρεις άντρες που σημάδεψαν τη ζωή της.

Εκείνοι θα ακούσουν το κάλεσμά της. Ο ένας για να κερδίσει έστω και την τελευταία στιγμή ότι υλική κατοχή είχε στερηθεί. Ο άλλος για να επιβεβαιώσει πως δεν είναι μόνο ο δημιουργός του έργου αλλά και ο κύριός του.

Και οι δυο θα αποτύχουν.

Ο τρίτος μόνο θα αφουγκραστεί το κρυφό μήνυμα του πίνακα και θα θελήσει να ανιχνεύσει το κρυφό μονοπάτι που μπορεί να σε επαναφέρει στο παρελθόν και στη συνέχεια να σου χαρίσει τη δύναμη να ανασκευάσεις τη ζωή σου από την αρχή.

Το μυθιστόρημα χωρισμένο σε τρία μέρη –στο πρώτο περιγράφεται το ερωτικό τετράγωνο μιας νεότητας, στο δεύτερο φωτίζεται το ολοκληρωμένο παρόν, στο τρίτο θα είναι όπου θα εκραγεί η όποια σύμβαση και θα προταθεί  η αναθεώρηση μιας ολόκληρης ζωής.

Η αφήγηση γίνεται μέσα από την οπτική ματιά του τρίτου άντρα και τελικά θα είναι αυτός που θα διεκδικήσει και θα κερδίσει όχι μόνο τον πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και θα έχει την τύχη να υλοποιήσει την αναθεώρηση της ζωής του.

Χρησιμοποίησα πιο πριν τη λέξη ‘απλότητα’ για να περιγράψω την ουσία αυτού του έργου.

Στο τρίτο μέρος του έργου, υπάρχουν σελίδες όπου ο αφηγητής περιγράφει ως αληθινά γεγονότα, καταστάσεις που απλώς φαντάζεται. Κι αυτό γίνεται για να φανερωθεί πως τελικά ότι ζήσαμε  μπορεί να είναι κάτι που τυχαία είχε συμβεί. Μια άλλη απόφαση θα είχε φέρει μια άλλη εξέλιξη. Αυτή η τόσο κοινότυπη άποψη, έχει γραφτεί με μια τέτοια μαεστρία, έχει στηριχτεί σε τόσο καθημερινές φράσεις, που εν τέλει επιτυγχάνεται το ζητούμενο –να ξεχάσεις προς στιγμή ποια η αλήθεια και ποια η φαντασίωση. Να το

ξεχάσεις ή πιο σωστά να μη σε απασχολεί. Γιατί δεν είναι μοναχά η Τέχνη που προσφέρει την ηρεμία της ενδοσκόπησης, αλλά και η απόφαση να δεις με μια άλλη ελευθερία αυτό που δεν μπορείς να αλλάξεις.

Από μια σκοπιά αν δει κανείς τούτο το έργο, θα μπορούσε και να το χαρακτήριζε ως ένα σοφά πολιτικοποιημένο μυθιστόρημα. Η κριτική της αντίθεσης καπιταλισμού – σοσιαλισμού κυκλοφορεί υπόγεια σε όλες τις σελίδες του  και επεμβαίνει στις καίριες αποφάσεις των κεντρικών προσώπων.

Μυθιστόρημα χαμηλόφωνο, στοχαστικό, απλό.

Πιστεύω πως η αναγνωστική απόλαυση του έλληνα αναγνώστη του πολλά οφείλει και στην μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού.

Τέσυ Μπάιλα "Άγριες θάλασσες"

http://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/5408-agries-thalasses

Το ιστορικό μυθιστόρημα προσφέρει στον αναγνώστη από τη μια την απόλαυση της ταύτισης με ήρωες που πριν από λίγα ή πολύ περισσότερα χρόνια είχαν υπάρξει και από την άλλη την δυνατότητα να γνωρίσει πτυχές ιστορικών περιόδων όχι με μια κάπως άψυχη εξιστόρηση, αλλά με την ένταση της περιγραφής ενός γεγονότος από κάποιον που το έχει ζήσει.

Με άλλα λόγια, αν έτσι κι αλλιώς η λογοτεχνική αφήγηση είναι μια μεταφορά του αναγνώστη  από τη δική του ζωή στις ζωή ενός άλλου προσώπου, η ιστορική λογοτεχνική αφήγηση προσφέρει ακόμα κάτι περισσότερο – την ψευδαίσθηση πως ζήσαμε το χτες, το έχουμε αρκούντως γνωρίσει κι έτσι το σήμερα μπορούμε καλύτερα και να το κατανοήσουμε, αλλά και πλέον αποτελεσματικά –αν χρειαστεί- να του αντισταθούμε ή να το διαμορφώσουμε.

Η Ιστορία δημιουργεί μνήμη.

Ή μήπως η ανάγκη σύνθεσης μιας συγκεκριμένης  μνήμης συγγράφει την ιστορία;

                                                           *********

Ζούμε και ως άτομα και ως έθνος μια ιδιαιτέρως κρίσιμη μα και πικρή περίοδο.

Έχουμε ανάγκη από τη μια να κατανοήσουμε το τι έχει στο παρελθόν συμβεί και από την άλλη να στηριχτούμε σε αυτό το παρελθόν για να  ελπίσουμε σε ένα ευτυχέστερο μέλλον.

Όταν οι λαοί αισθάνονται ανασφαλείς επιστρέφουν στις ρίζες τους. Ανάλογα με το ήθος και το ύφος του δρόμου επιστροφής, άλλοτε μετατρέπονται σε συντηρητικές κοινωνίες, άλλοτε σε αυτοθαυμαζόμενες ολιγομελείς ή μη ομάδες, κάποτε, κάποτε επιτρέπουν σε μέλη τους  να αναλογιστούν τα λάθη και να προτείνουν  διορθωτικές κινήσεις.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, το ιστορικό μυθιστόρημα που γράφεται από σύγχρονους έλληνες συγγραφείς ανθεί εκδοτικά.   Το αν η ανθοφορία αυτή συνυπάρχει με μια ουσιαστική ενδοσκόπηση και δεν προτρέπει προς μια εσωστρεφή απομόνωση, είναι κάτι που πολλούς προβληματίζει, αλλά ελάχιστους απασχολεί.

                                                        ***********

Ιστορικό, λοιπόν, μυθιστόρημα γραμμένο από σημερινούς συγγραφείς.

Από αυτούς οι περισσότεροι δεν έχουν μια προηγούμενη θητεία στο λογοτεχνικό αυτό είδος. Οι περισσότεροι γράφανε κοινωνικά ή και ερωτικά μυθιστορήματα και μέσα στα πλαίσια των συνθηκών που πιο πάνω έχω αναφέρει, ενδύσανε κοινωνικά πάθη και σωματικούς καημούς με ιστορικά ενδύματα.

Η Τέσυ Μπάιλα ανήκεις σε αυτήν την κατηγορία;

Το «Άγριες Θάλασσες» είναι το έκτο της μυθιστόρημα και το πρώτο που αγγίζει –προσωπικά αυτό θεωρώ πως είναι- το είδος του ιστορικού μυθιστορήματος.

Συγγραφικά, αφού πρώτα ανίχνευσε με τα δυο πρώτα της έργα τις ψυχολογικές και ερωτικές ανάγκες κάποιων προσώπων, στη συνέχεια  -με τα δύο επόμενα έργα της και τα οποία την έκαναν ιδιαιτέρως γνωστή και αναγνωρίσιμη-  αναζήτησε το πώς τα ατομικά οράματα πορεύονται μέσα στην ιστορία. Οι ήρωες αυτών των έργων της αν και επηρεάζονται από τα ιστορικά γεγονότα, δεν συμμετέχουν στην διαμόρφωση τους.

Τώρα, με το τελευταίο της αυτό πόνημα, φέρνει τους κεντρικούς χαρακτήρες της ιστορίας της να συμμετέχουν στον τρόπο που διαμορφώθηκε η πορεία των αποφάσεων  που άλλοι –ανώτεροι- είχαν πάρει.

Με άλλα λόγια, η Τέσυ Μπάιλα αποφάσισε να γράψει