Περί... "Ταπείνωσης"

Στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, δημοσιεύτηκαν δυο κριτικά σημειώματα για το μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ "Η ταπείνωση".

Το ένα, κάπου στις αρχές του καλοκαιριού (12/6/2010), το υπογράφει ο Θόδωρος Γρηγοριάδης -αναδημοσιεύται και στη δνση:

http://teogrigoriadis.blogspot.com/2010/06/blog-post_12.html

Το άλλο, πριν από λίγες μέρες δημοσιεύτηκε και έχει την υπογραφή του Δημοσθένη Κούρτοβικ.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=30&ct=19&artid=4602919&enthDate=06112010

Δεν είναι η πρώτη φορά που δυο άνθρωποι δημοσιοποιούν τις εντελώς αντίθετες απόψεις τους για ένα λογοτεχνικό κείμενο. Και ασφαλώς κάτι τέτοιο όχι μόνο το θεωρώ φυσιολογικό, αλλά και πολύ ενδιαφέρον.

Αν κάτι με έσπρωξε να καταθέσω τις δικές μου απόψεις γι αυτό το το μυθιστόρημα του Ροθ, στο δικό μου blog, είναι γιατί με ξάφνιασε η θέση που εκφράζει ο Κούρτοβικ.

Όλοι, βέβαια, γνωρίζουμε πως ο συγκεκριμένος κριτικός χαρακτηρίζεται συχνά από κυκλοθυμικές ακρότητες ως προς αυτά που πρεσβεύει, αλλά κανείς δεν του αμφισβητεί την ικανότητα να κρίνει με διάθεση μια σύγχρονης κριτικής αντιμετώπισης.

Οι απόψεις του για την 'Ταπείνωση" μου θύμισαν απόψεις αναγνωστών μιας άλλης εποχής.

Έτυχε να διαβάσω αυτό το έργο, το καλοκαίρι που μας πέρασε, με συνθήκες κάπως ιδιόμορφες -σε δημόσιο νοσοκομείο, σχεδόν αδύναμος να κινηθώ μόνος μου, με πόνους, με ένα σώμα που λες και μου έλεγε πως με τις πράξεις μου το είχα ταπεινώσει.

Στο πρόσωπο του κεντρικού ήρωα μπόρεσα να βρω στοιχεία της δικής μου ταπείνωσης. Και έτσι να αισθανθώ περισσότερο τα αδιέξοδα του.

Γεράματα, φόβος θανάτου, ανίσχυρη υπεροψία, σεξουαλική ψευαίσθηση, ατελής προσφορά... Ο ήρωας του Ροθ κινείται μέσα στις συνθήκες του σήμερα και ο ίδιος ο συγγραφέας μας κάνει να υποψιαστούμε πως αν και δεν μας αφηγείται περιστατικά της ίδιας της ζωής του, μας παρουσιάζει τις παραμέτρους που μπορεί να την καθόρισαν και μαζί με τη δική του ζωή να έχουν καθορίσει και τον τρόπο που ζήσανε και ζούνε πολλοί, μα πάρα πολλοί από τους σημερινούς (και δικούς μας) αστέρες.

Βρήκα ευρηματικό τον τρόπο που συνδέονται τα πρόσωπα του έργου μεταξύ τους -ο εραστής και ο πατέρας, ο εραστής και η ερωμένη, ο ένας σύζυγος και η μια σύζυγος, ο άλλος σύζυγος και η άλλη σύζυγος... Και βέβαια το τέλος -αν και αναμενόμενο, πάντα ουσιαστικό. Η Τέχνη μόνο υπάρχει και σου είναι πιστή.

Στην αρχή αυτού του σημειώματος σημειώσα την ηλεκτρονική δνση που μπορεί κανείς να βρει το κριτικό σημείωμα του Θόδωρου Γρηγοριάδη. Δεν είναι η μόνη θετική κριτική που γράφτηκε για την "Ταπείνωση"

Αλλά δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ.

Πέντε μήνες μετά ο Κούρτοβικ δημοσιεύει τη δική του.

Μπορεί αυτό το γεγονός να έχει τη δική του σημασία, μπορεί να είναι εντελώς τυχαίο. Εγώ πάντως το είδα ως ένα γεγονός που θα μπορούσε να το είχε εφεύρει ο ίδιος ο Ροθ και να το είχε τοποθετήσει μέσα σε ένα από τα τελευταία του ολιγοσέλιδα μυθιστορήματα, αυτά που ανιχνεύουν τα αδιέξοδα ενός σημερινού τρόπου ζωής και σκέψης.